Рейс кешіккенде қандай өтемақы талап етуге болады?
Бүге-шүгесіне дейін қарапайым тілмен түсіндіріп береміз.
Ұшатын уақытыңыз кейінге шегеріліп, әуежайда көп күтіп қалғанда не істеу керегін, жолаушының қандай құқығы барын «Казахстан Подешевле» телеграм-арнасымен бірігіп анықтадық.
Рейстің кешігу себептері
Ауа райының бұзылуы, әуежайдағы жөндеу жұмыстары, әуе кеңістігінің жабылуы, қауіпсіздік мәселелері, митиңгілер ұшуға кедергі болса, әуе компаниясының кінәсі жоқ. Ондай жағдайда компания атынан өтемақы төленбейді.
Экипаж жетіспеуі не кешігуі, овербукиң, логистика не жүк тиеудегі қателіктер, ұшақты жөндеу жұмыстары сияқты басқа да техникалық себептерден рейс кешіксе, әуе компаниясының жауапкершілігі деп саналады. Ондай жағдайда жолаушының өтемақы талап етуге құқығы бар.
Жолаушының құқығы
Қазақстанда әуе компаниясының кесірінен уақытында ұша алмаған жолаушының Заң бойынша мынадай нәрселерге құқығы бар:
- 2 сағаттан артық күткенге екі қоңырау шалу мүмкіндігі, екі электрон хат жіберу мүмкіндігі;
- 2 сағаттан артық күткенге салқын сусындар;
- күндіз 6 сағаттан, түнде 8 сағаттан артық күткенге ыстық тамақ;
- «Ана мен бала» бөлмесіне (болса) кіру мүмкіндігі;
- 6-8 сағаттан артық күткенге қонақүй мен оған дейінгі трансфер;
5 сағаттан артық күткен адам тіптен ұшудан бас тартып, билет ақшасын қайтара алады. Қайтарымсыз тарифпен алынған билет болса да, толық ақшасын алып, ұшудан бас тартуға құқығы бар.
Одан бөлек, діттеген жеріңізге кешіктіріп апарған әр сағат үшін тариф құнының 3%-ын өтемақы ретінде талап етуге болады. Өтемақы көлемі билет құнынан аспауы керек.
Бұл ережелер жергілікті де, шетелдік те әуе компанияларына қатысты.
Өтемақыны қалай аламыз?
Біріншіден, рейс әуе компаниясының кесірінен кейінге қалып, әуежайда ұзақ күтіп қалсаңыз, дәлел жинаңыз. Әуе компаниясының өкілінен рейстің кешіккені жөнінде бланкіні алыңыз, келген смс-хабарламаларды скриндеңіз. Таблоны суретке түсіріп алыңыз. Әуе компаниясының өкілдерімен сөйлескен чатыңыз болса, оны да скриндеген жөн. Тамақ, сусын алған чектеріңізді сақтап қойыңыз. Қонақүй, такси жалдасаңыз, чектерді жоғалтып алмаңыз. Видеодәлелдер де артық болмайды.
Екіншіден, әуе компаниясының электрон поштасына не офисіне сотқа дейінгі арыз жазып жіберіңіз. Арызды «ҚР әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» заңның 86-бабына сүйене отырып жазуға болады.
Компания хатқа он күннің ішінде жауап беруі керек. Егер жауап бермесе, не болмаса өтемақы төлеуден бас тартса, мемлекеттік портал арқылы Азаматтық авиация комитетіне жүгінесіз.
Ол үшін eotinish.kz сайтына ЭЦҚ арқылы кіріп, «Өтініш беру» батырмасын басасыз. Әрі қарай өтініштің «Арыз» түрін таңдап, мемлекеттік органды белгілейсіз. Сіздің жағдайда ол — ҚР Көлік министрлігінің Азаматтық авиация комитеті. Содан соң деректерді толтырып, жағдайды түсіндіріп жазасыз. Астына дәлелдеріңізді тіркеп, ЭЦҚ арқылы қол қоясыз. Заң бойынша, сізге 30 күнтізбелік күннің ішінде жауап беріледі.
Қазақстан әуе компанияларына қалай өтемақыға сұрау жібереміз?
Air Astana әуекомпаниясының рейсі кешіксе, мына сілтемеге өтіп, сауал жібересіз. Сұрау түрі деген жерде «Рейстің кешігуі немесе тоқтатылуы үшін өтемақы» дегенді таңдап, сауалнаманы толтырасыз. Астына скриндеріңізді, чектеріңізді, рейсті ұзақ күткеніңізді көрсететін барлық дәлелді тіркеп қоясыз. Компания 7–14 күннің ішінде міндетті түрде жауап береді.
FlyArystan-да да мына сілтемеге өтіп, «Сұрауды» басып, одан кейін «Рейстің кешігуіне байланысты өтемақы» бағанын таңдап, сауалнама толтырасыз. Астына мән-жайды дәлелдейтін фото, скриндер мен чектерді жүктеп, хат жібересіз.
Qazaq Air компаниясының рейсі кешіккен не ауысқан болса, рейс туралы барлық ақпарат пен дәлелді [email protected] поштасына хат жазып, жібересіз. Бұл мәселе бойынша сұрақтарды +7 727 3561414 нөміріне қоңырау шалып та қоюға болады.
Scat компаниясынан өтемақы алу үшін мына сілтемені басып, форманы толтырасыз. Өз құжаттарыңыз бен арызыңызды тіркейсіз. Арыз үлгісі беттің төменгі жағында бекітілген.
Шетелдік әуе компаниялары қандай ережеге сүйенеді?
Рейстің кешігуіне немесе мүлде жойылуына тап болған жолаушылардың құқығын қорғайтын халықаралық деңгейде арнайы құжаттар қабылданған. Солардың ең маңыздысы — Еуропалық Одақтың EC 261/2004 регламенті мен 1999 жылғы Монреаль конвенциясы.
Еуропалық Одақтың EC 261/2004 регламенті Еуропалық одақ пен Исландия, Норвегия, Швейцария аумағында не болмаса осы аумаққа ұшып келген/ұшып кеткен ЕО-да тіркелген әуе компанияларының рейстеріне қатысты. Мәселен, сіз Германиядан Қазақстанға ұшып барсаңыз әрі сізді тасымалдаған әуе компаниясы ЕО-да тіркелсе, осы регламент бойынша қорғаласыз.
Ал ЕС 261/2004 регламенті бойынша өтемақы рейстің ұзақтығы мен кешіккен уақытқа байланысты есептеледі. Мәселен, 1500 шақырымнан аз ұшатын рейске 250 еуро төленеді. 1500–3500 шақырым ұшпақ болғандарға 400 еуро, одан көп ұшатын рейс үшін 600 еуро өтемақы беріледі. Алайда кешіккен уақыты 3 сағаттан аз болса, 200 еуро аласыз. Алайда сізге өзге рейспен 2–4 сағатқа кешігіп баратын рейс ұсынылса, онда өтемақы самасы 50%-ға қысқаруы мүмкін.
Монреаль конвенциясы — 1999 жылы қабылданған халықаралық рейстерде жолаушылардың құқықтарын және әуе компанияларының жауапкершілігін реттейтін басты құжат. Толық атауы: «Халықаралық әуе тасымалына қатысты кейбір ережелерді біріздендіру туралы конвенция». Қазір оған 130-дан астам ел қатысады. Қазақстан да осы Монреаль конвенциясын қабылдаған.
Монреаль конвенциясы бойынша құқығыңыз қорғалуы үшін рейсіңіз осы конвенция қабылданған елдер арасында болуы шарт. Рейс кешіксе, жолжүк жоғалса, жолаушы жарақаттанса не көз жұмса, әуе компаниясы өтемақы төлейді. Болған жайтты растайтын құжаттар мен шығынды дәлелдейтін чектер сақталуы керек. Әрі бұл жайттардың себепшісі әуе компаниясы болуы қажет. Ауа райының салдары, митиңгілер не әуежайдағы қауіпсіздік мәселесіне әуе компаниялары жауап бермейді.
Шетелдік рейс кешіксе, қалай өтемақы аламыз?
Әуе компанияларына тікелей электрон хат жолдап, өзіңіз өтемақы талап ете аласыз. Бірақ әуе компаниясы бас тартса, одан кейінгі сотқа арыз жіберу сияқты қадамдарды өзіңіз жасауыңыз керек. Ол үшін рейсті күткен кездегі барлық шығынның чектерін, рейстің кейінге қалғанын көрсететін табло фотосын, әуе компаниясы өкілімен сөйлескендегі чат скриндерін — бәрін сақтап, дәлел жинаған дұрыс. Бұл — шетелдік компаниялардан өтемақы алудың бір жолы.
Екінші жолы: шетелдік рейс ауа райы не әуежай мәселелерінен емес, әуе компаниясының кесірінен кешіксе, AirHelp немесе Compensair онлайн-сервистеріне жазуға болады. Олар сізге дәлелдеріңізді пайдалана отырып, әуекомпаниясынан 100–600 еуро арасында өтемақы алуға көмектеседі. Өтінім беру тегін, өтемақы алған жағдайда, сервис қызметі үшін өтемақының 25–35% пайызын бересіз. Сізден тек бірнеше минуттық сауалнама толтыруды сұрайды, әуе комапаниясы өтемақы төлеуден бас тартса, сотқа жүгіну сияқты қалған істі сервис өзі атқарады. AirHelp кейінгі 3 жылдағы рейстер бойынша, ал Compensair кейінгі 6 жылдағы рейстер бойынша көмек көрсете алады.
Қорытынды
Рейстің кешігуі — жоспарыңыздың тас-талқанын шығарып, көңіл-күйіңізді бұзуы мүмкін. Бірақ құқығыңызды біліп, нақты әрекет жасасаңыз, бос кеткен уақытыңыз үшін өтемақы алатын толық мүмкіндігіңіз бар. Ең бастысы, сабырмен әрекет етіп, қажет құжаттар мен чектерді жинап, әуе компаниясымен байланыс орната білу керек. Сәттілік серік болсын!
