Таңдай қақтырар Қазақстандағы 5 сарқырама
Өзіңе ұнағанын таңда — және алға!
Кейде қаланың у-шуы мен бітпейтін тірліктен қашып, әлемнің бір шетіне кетіп қалғың келеді. Не болмаса жақсылап тынығып алуға мүмкіндік беретін жерге барсам дейсің. Demalys командасының ұсынары мынау: бұған жетудің ең керемет жолы — алып судың күші мен сарыны.
Біз Қазақстанның әртүрлі аймағынан бес сарқырама таңдап алдық. Біреуіне жету үшін тер төгіп, шыдамдылық таныту керек, ал басқасына жай ғана соқпақпен баяу жүре берсең жетесің. Өзіңе ұнағанын таңда — және алға!
Арасан сарқырамасы: еріншектерге арналған орман ертегісі
Елестетіп көріңізші: қалың ну орман, құлақ тұндырар тыныштықты сылдырлаған су үні ғана бұзып тұр. Сіз әдемі ағаш көпірдің үстінде тұрсыз. Ал алдыңызда — тастан құралған алып тостаған тәрізді шұңқыр. Сол шұңқырға биіктігі 3–4 метрден сарқыраған су құлап жатыр. Бұл — Рахман көлінен бастау алатын Арасан өзеніндегі каскадты сарқырама. Халық оны «Батырдың мұрты» деп атап кеткен. Шынында да, сарқыраған судың ағысы батырдың мұртына ұқсайды.
Пайдалы ақпарат
Сарқырамаға жету үшін Өскемен қаласынан «Рахман қайнары» шипажайына қарай жол тарту керек. Шипажайға жете бергенде «Арасан» деген белгіге назар аударыңыз — осы маңнан соқпақ жолмен жаяу шамамен 300–500 метр өтесіз. Жол өте жеңіл — балалар мен егде жастағылар үшін де қолайлы. Ең тамаша кез — маусым мен қыркүйек арасы. Дәл осы уақытта мұздықтар еріп, сарқырама суға толып, барынша керемет көрініс береді. Айта кету керек, бұл жол шекаралық аймақ арқылы өтетіндіктен, арнайы рұқсат қағазы қажет. Оны Урыль ауылында рәсімдеуге болады.
Көккөл: қуаты мен кемпірқосағы таңғалдырады
Көккөл — Катонқарағай өңіріндегі ең алып сарқырама. Оның биіктігі 60–80 метрге дейін жетеді. Бұл көрікті жер балқарағай орманының қақ төрінде, адам аяғы сирек басатын жырақта орналасқан. Оған апарар жол — нағыз шытырман оқиға: ескі вольфрам кеніштерінің ізімен жүресіз, қаңыраған барактардың арасынан өтіп, өзіңізді Индиана Джонстай сезінесіз.
Жол оңай емес: сарқырамаға тек жаяу немесе атпен жетуге болады. Бірақ бұл саяхатқа шыққан жан еш өкінбейді. Сарқыраған судың құлақ тұндырар үні, су тамшыларынан түзілген тұман, соның ішінен сығалап тұрған кемпірқосақ — мұның бәрі жердің шетіне жеткендей әсер қалдырады. Тіпті қаласаңыз, мұнда тікұшақпен де ұшып келуге болады — тура әндерде шырқалғандай. Алайда бұл «ертегі» саяхаттың құны шамамен 3 миллион теңгені құрайды.
Пайдалы кеңес
Сапар Берел ауылынан басталады. Ол жерден Язев көліне дейін шамамен 70 шақырымдық жолмен барасыз. Ал көлден ары қарай тек жаяу (бүкіл күн кетеді) немесе атпен (шамамен 8 сағат) жүре аласыз. Жақсы физикалық дайындық қажет. Міндетті түрде шекаралық аймаққа алдын ала рұқсат алыңыз — оны Өскеменде рәсімдейді. Рұқсатты кем дегенде бір апта бұрын алған жөн, себебі құжат рәсімдеуде кідіріс болуы мүмкін. Түнді шатырда өткізесіз, ал түнде ауа райы салқын, сондықтан термокиім мен сапалы треккинг аяқкиімі — сапардың ажырамас бөлігі. Ең қолайлы уақыт — шілденің соңы мен тамыз айы.
Бұрқанбұлақ: елдегі ең биік сарқырама
Көзге түсе бермейтін, таса жатқан Бұрқанбұлақ сарқырамасына жету оңай емес. Бірақ дәл осы қиындығы оны соншалықты ерекше, тіпті қасиетті етіп көрсетеді. Елестетіп көріңізші: биіктігі 168 метрге жететін, 55 қабатты ғимараттай биік жардан төмен құлаған сарқыраған су, жанды дір еткізер мұздай тұман және Жоңғар Алатауының таңдай қақтырар сұлулығы.
Жергілікті халық бұл маңды киелі санайды. Аңыз бойынша, мұнда таудың иесі — Бұрқанның рухы мекендейді. Сондықтан бұл жер табиғи сұлулығымен ғана емес, тылсым болмысымен де баурап алады.
Пайдалы ақпарат
Талдықорған немесе Текелі қалаларынан Капал асуына дейін жетіп, одан әрі шамамен 18 шақырым ой-шұңқырлы жолмен жүру керек. Ол үшін мықты жол талғамайтын көлік қажет. Жолдың күрделілігі — орташа мен жоғары деңгей аралығында. Барар ең жақсы уақыт — маусымнан қыркүйекке дейінгі аралық. Жақын маңда қонақүйлер бар, алайда ертерек брондап қойған жөн.
Тұттыбұлақ сарқырамасы: Шымкент маңындағы нағыз каньонинг
Бұл — достармен бірге шытырман оқиғаға шығуға таптырмас мекен. Тар шатқалмен ағып жатқан өзен бір сәтте нағыз кедергілер жолағына айналады: кей жерде су кешіп өтесіз, кейде жүзуге тура келеді, ал кей тұста тік жартастарға өрмелеуге мәжбүр боласыз. Адреналин, эмоция және есте қалар керемет фотолар — кепілдік.
Егер сізге мұндай экстрим жат болса, бірінші каскадқа дейін ғана жетсеңіз де болады — ол ең тыныш әрі қауіпсіз жер, балалармен де баруға рұқсат етіледі. Жол бойында ежелгі адамдар үңгірін және қола дәуіріне тиесілі жартасқа салынған суреттерді көруге болады.
Пайдалы ақпарат
Сарқырама Шымкент қаласынан шамамен бір сағаттық жерде орналасқан. Көлікті шлагбаум жанында қалдырып, ары қарай жаяу жалғастырасыз. Кіру ақысы — шамамен 500 теңге, тек қолма-қол ақша қабылданады. Шатқал ішінде байланыс жоқ. Аяқкиім — суға төзімді немесе су кешуге қимайтын кроссовкалар болғаны дұрыс. Міндетті түрде баскиім, күннен қорғайтын крем және таза су алып шығыңыз.
Аққұм (Қырыққыз): аңызға айналған жерде шомылу
Бұл — Оңтүстік Қазақстандағы ең әдемі сарқырамалардың бірі. Оның маңындағы құмды жартастар ертегі әлемінің декорациясындай әсер қалдырады. Аңыз бойынша, дәл осы жартастардың арасында жаудан қашқан 40 батыр қыз жасырыныпты.
Жаз мезгілінде бұл жер серуендеп қана қоймай, сарқырама ағысындағы тостаған тәрізді ойықта шомылуға да таптырмас орын. 20–26 метр биіктіктен сарқырап аққан судың күші бойдағы шаршауды да, уайымды да шайып әкетеді!
Пайдалы ақпарат
Cарқырама Шымкенттен оңтүстікке қарай 90 шақырым жерде орналасқан. Жолға шамамен 1,5–2 сағат кетеді. Көліктен кейінгі жаяу жол шамамен 30 минутты алады. Алайда бұл жол су мен тастың үстімен өтетіндіктен, жолдың күрделігі орташа деңгейді. Ең қолайлы уақыт — сәуірден тамызға дейін. Көктемде су ағыны қатты болады, ал жазда шомылуға өте ыңғайлы.
Қазақстан сарқырамаларына аттанбас бұрын не білген жөн?
Ең маңызды кеңестерді жинап қойдық. Ұмытып қалмау үшін сақтап алыңыздар.
Құжаттар мен рұқсат қағаздар
Егер Көккөл немесе Арасан сарқырамасына сапар шегетін болсаңыз (Арасанға рұқсат қажет емес), шекаралық аймаққа кіруге рұқсатты алдын ала — кемінде бір апта бұрын — рәсімдеңіз. Бұл құжатты Өскеменде немесе Катонқарағайда алуға болады.
Көлік пен жол
Бұрқанбұлақ, Көккөл сияқты кейбір сарқырамаларға тек жол талғамайтын көлікпен жетуге болады. Ал кейбір орындарға бару үшін жолдың бір бөлігін жаяу немесе атпен жүруге тура келеді.
Жабдық пен керек-жарақ
Сарқырама маңында қонып қалғыңыз келсе, міндетті түрде термокиім, су өткізбейтін немесе су кешуге арналған треккинг аяқкиімін (су болса да аяй қоймайтын) және аквашуз алыңыз. Сонымен қатар баскиім, күннен қорғайтын крем, азық-түлік пен таза су туралы да ұмытпаңыз — әсіресе Боралдай сарқырамаларына бара жатқандар үшін бұл аса маңызды.
Маршрутты жоспарлау
Көккөлге немесе Боралдай шатқалын толықтай кесіп өтетін бағыттарға бару үшін тәжірибелі гидпен немесе тур құрамында шыққан жөн. Бұл құжат рәсімдеуге, логистикаға кеткен уақытыңызды үнемдеп, сапарыңызды қауіпсіз етеді. Мұндай турлардың бағасы орта есеппен 350–700 мың теңге шамасында.
Арасан сарқырамасына саяхатты «Рахман қайнары» шипажайымен біріктіріп жоспарлау тиімді. Ал Көккөлге бару — Язев, Равновесие көлдері мен Белуха мұздықтарын қамтитын үлкен Катонқарағай треккинг-маршрутының бір бөлігі бола алады.
