Пай-пай, Прага: қызыл шатырлы қаланы аралайық
Сергітетін сыра мен тіл үйірер кнедлик сататын жерлердің топтамасы да бар.
Сәлем! Менің есімім — Аружан. Еуропада бес жыл оқыдым. Сол кезде 25 елдегі 50-ден астам қалаға бардым. Бірақ өзіне тартып тұратын бір қала бар — ол Прага. Бұл қалада мен үш рет болдым. Өзіме ерекше ұнайтын сүйікті жерлер мен қалада не істеуге болатынын осы мақалада тізіп шықтым.
Праганың ең әдемі жерлері
Карлов көпірі
Праганы аралауды Карлов көпірінен бастаған дұрыс. Таңғы уақытта мұнда адам қарасы аз. Бірінші рет барғанымда селфи-таяқша ұстаған жүздеген турист пен жабайы базар сатушылары алаңсыз қыдыруға мұрсат бермеп еді. Бірақ екінші рет келгенімде жаңаша таныстым. Ол кезде көпірге таңғы алтыда жетіп алып едім. Карлов көпірі маған мүлдем басқа қырынан ашылды. Музыканттар да, суретшілер де, жалауша ұстаған гидтер де, шулаған туристер де жүрген жоқ. Онда тек мен, мен сияқты ерте тұрған екі-үш турист пен үнсіз аққан Влтава өзені болды.
Көпір XIV ғасырда IV Карлдың бұйрығымен салынған. Көпір бойына отыз мүсін қойылған. Әр мүсіннің өзі тарихы бар, сондықтан бәрін мұқият қарап шыққан дұрыс. Ал көпірдің екі жағындағы мұнараларға көтерілсеңіз, Праганы да, Влтава өзенін де биіктен тамашалай аласыз.
Прага Грады және Әулие Вит соборы
Прага Грады — Влтава өзенінің сол жағалауында орналасқан үлкен бекініс. Оның үлкендігі сонша — жеке бақтары мен сарайлары бар шағын қалашыққа ұқсайды. Мұнда түрлі-түсті екі қабатты үйлерімен аты шыққан Злата көшесінің бойымен серуендеп, әсерлі витражымен, салтанатты сәулетімен таңғалдыратын Әулие Вит соборына кіріп шығуға болады.
Ескі қала алаңы мен көне сағат
Ескі қала алаңы — көне Праганың жүрегі. Мұнда готикалық Тын шіркеуі, әсем өрнектелген қасбеттері бар үйлер мен әлі күнге дейін жұмыс істеп тұрған әлемдегі ең көне астрономиялық сағат тұр.
Әр сағат сайын қоңырау соғылып, сағаттың кішкентай терезелерінде елестей жылжыған апостолдар көрінеді. Дәл осы уақытта алаң адамға толып кетеді, сондықтан у-шуды ұнатпасаңыз, сағат маңындағы шоуға дейін келіп-кеткен дұрыс.
Вацлав алаңы
Бұл ұзын әрі кең даңғылды жергілікті жұрт «Вацлавка» деп атайды. Мұнда шерулер, мерекелер, концерттер мен жәрмеңкелер өтеді.
Алаңның бір шетінде — Ұлттық музей, ал екінші жағында — дүкендер, дәмханалар, сауда мен бизнес орталықтары, қонақүйлер мен трдельник сататын дүңгіршектер тұр. Осы маңда түстенбек болсаңыз, алаң маңындағы мейрамханаларға кірмей-ақ қойған жөн: бағалары біршама жоғары. Жақын көшелерге бұрылып, сәл жүрсеңіз, біраз ақша үнемдейсіз.
Еврей кварталы
Прагадағы еврей кварталы Йозефов деп аталады. Бұл — Ескі қаланың іргесіндегі шағын аудан. Мұнда ежелгі синагогалар, еврей зираты мен бірнеше мұражай бар. Онда ғасырлар бойы осы жерде өмір сүрген адамдардың тарихы сақтаулы тұр. Квартал бойымен баяу серуендеп, әрбір ғимаратты мұқият қарап шықсаңыз, көп нәрсе білесіз.
Билеп тұрған үй
Праганың ең ерекше ғимараттарының бірі — «Билеп тұрған үй». Оны танымал биші ерлі-зайыптының құрметіне «Фред және Джинджер» деп те атайды. Ғимараттың пішіні өте ерекше. Бір қарағанда құшақтаса мың бұралған бишілер дерсіз.
Ғимараттың әрбір ұсақ бөлшегі көздің жауын алады. Онда кеңселер мен галерея бар, ал ең жоғары қабатында Влтава өзенін және Кіші қаладағы (Мала Страна) қызыл шатырлы үйлерді көруге болатын шолу алаңы тұр.
Вышеград
Вышеград — Влтава өзенінің үстіндегі төбеде орналасқан бекініс, Праганың ең көне аудандарының бірі. Мұнда ежелгі қабырғалар мен қақпалар сақталған, Әулие Петр мен Павел базиликасы орналасқан, ал зиратта суретші Альфонс Муха мен композитор Берджих Сметана сияқты әйгілі жазушылар мен композиторлар жерленген.
Бұл төбеден Прага алақандағыдай көрінеді, оның үстіне мұнда туристер көп келе бермейді.
Петршин мұнарасы
Петршин төбесіндегі мұнара — Праганы биіктен көргенге ең ыңғайлы жер. Асықпай серуендеп, мұнараға саябақтағы биік баспалдақпен жаяу көтеріліп, жетуге болады немесе фуникулерге отырыңыз. Мұнараның өзіне де жаяу винтті баспалдақпен немесе лифтімен шыға аласыз. Көтерілген сайын көркейе түсетін көрініске куә болғыңыз келсе, жаяу жетіңіз.
Қоғамдық үй
Фасадында мозаика мен модерн дәуірінің мүсіндері бар ғимарат. Ішінде витраждар, суреттер және XX ғасыр басындағы жиһаздар сақталған. Сметана залында концерт өтетін болса, міндетті түрде барып көріңіз. Классикалық музыканы сүйіп тыңдамасаңыз да, залдың акустикасы сізді таңғалдыруы мүмкін.
Ұлттық мұражай
Жұмыс уақыты: күн сайын 10:00–18:00
Кіру: ересектерге — 360 чех кронасы (9 000 теңге), 15 жасқа дейінгі балаларға тегін.
Бұл — Чехияның ең үлкен мұражайы, мұнда археологиялық ескерткіштер, минералдар, өнер туындылары мен ел үшін маңызды басқа да жәдігерлер жинақталған. Орталық Азиядан әкелінген артефакттарға арналған арнайы зал да бар. Кіріп көріңіз.
Рудольфинум
Жұмыс уақыты: концерт кестесін сайттан қараңыз
Кіру: филармония концерттеріне билеттер — 350 чех кронасынан бастап (8 770 теңге).
Бұл XIX ғасырда салынған концерт залы, Чех филармониясының негізгі алаңы. Ғимарат неоренессанс стилінде салынған. Ішінде концерттер мен көрмелер өтеді, ал кешке ғимарат жарқырап, жаңа қырынан көрінеді.
Джон Леннон қабырғасы
Жұмыс уақыты: тәулік бойы
Кіру: тегін
Бұл қабырға 1980 жылдары, студенттер оған The Beatles әндерінен цитаталар жаза бастағанда пайда болған. Билік оны бірнеше рет бояп тастаса да, жазулар қайта пайда болып, қабырға еркіндікке ұмтылу символына айналды.
Мен алғаш барғанымда түрлі жылдары өмір сүрген адамдардың кейінгі ұрпаққа жеткізгісі келген сөзін оқып тұрғандай күй кештім. Қазір қала билігі бұл қабырғаны вандализм деп есептемейді, керісінше оның өзіндік ерекшелігін сақтап отыр. Өзіңіз де маркер алып, бірер сөз жазып кетсеңіз болады.
Прагада не істеуге болады?
Праганың негізгі көрікті орындарын аралап шыққан болсаңыз, енді қаланың ерекше мұражайлары мен саябақтарына да уақыт бөліңіз.
Мұражайлар
Альфонс Муха мұражайы
Жұмыс уақыты: күн сайын 10:00-18:00.
Кіру бағасы: ересектерге — 300 чех кронасы (шамамен 8 000 теңге), студенттер мен зейнеткерлерге — 250 чех кронасы (шамамен 6 300 теңге). 10 жасқа дейінгі балаларға — тегін.
Альфонс Муха — ар-нуво стилін қалыптастырған әйгілі чех суретшілерінің бірі. Бұл мұражай аса үлкен емес, бірақ өте әдемі: мұнда суретшінің плакаттары, декоратив панельдері, эскиздері, сондай-ақ хаттары, фотосуреттері мен жеке заттары қойылған. Экспозиция соңында суретшінің өмірі жайлы қысқа деректі фильм көрсетіледі.
Франц Кафка мұражайы
Жұмыс уақыты: күн сайын 10:00–18:00.
Кіру бағасы: ересектерге — 300 чех кронасы (шамамен 8 000 теңге), балаларға, студенттер мен зейнеткерлерге — 220 чех кронасы (шамамен 6 000 теңге).
Франц Кафканың шығармашылығы XX ғасырдың соңы мен XXI ғасырдың басындағы әдебиетке зор ықпал етті. Бірақ ол өзіне лайық бағасын тек өмірден өткеннен кейін ғана алды. Кафка көбіне үрей мен белгісіздікке толы романдар жазды. Оларды жазушының қазасынан кейін достары жариялай бастады. Оның шығармаларын сүймесеңіз де, бұл мұражай сізге ұнары сөзсіз. Ішінде жазушының қолжазбалары, хаттары, күнделіктері мен алғаш басылып шыққан кітаптары қойылған. Бірақ басты назар Праганың өзіне қойылған. Экспозицияда XX ғасырдың басындағы қаланың бейнесі көрсетіліп, оның Кафканың мәтіндеріне қалай әсер еткені жан-жақты ашылған.
Ұлттық техникалық мұражай
Жұмыс уақыты: күн сайын 9:00–18:00, бейсенбіде музей 17:00-де жабылады. Дүйсенбі — демалыс күні.
Кіру бағасы: ересектерге — 290 чех кронасы (шамамен 7 700 теңге), 6 жасқа дейінгі балаларға — тегін, 6–15 жас аралығындағы балаларға — 80 чех кронасы (шамамен 2 000 теңге).
Техниканы жақсы көретіндерге сөзсіз ұнайтын жер. 1908 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан бұл мұражайда бәрі бар: астрономия, архитектура, фотография, сағаттар, баспа ісі, тіпті ескі шаңсорғыштар да тұр. Көлік залына кірмей кетпеңіз. Онда көліктер, мотоциклдер мен пойыздар қойылған, ал төбеде көне ұшақтар ілулі тұр.
Саябақтар мен серуендейтін жерлер
Летна бақшалары
Бұл саябақ Летна ауданының жоғарғы жағында орналасқан. Серуендегенге ең жайлы орындардың бірі. Кең аллеялар, Влтава өзенінің көпірлері мен қала орталығының көрінісі — бәрі осында. Жергілікті тұрғындар мұнда скейт тебеді, алаңсыз тынығып, кофе ішеді. Ал жазда ашық аспан астындағы Letná Beer Garden атты дәмханада салқын сыра мен лимонад сатылады.
Берджих Сметана жағалауы
Бұл жағалау Влтаваның оң жақ бойында созылып жатыр. Бұл жерден Карл көпірі мен Прага қамалы анық көрінеді. Ал ұлттық театрға жақынырақ тұрсаңыз, көпір де, қамал да бір кадрға әдемі сыйып кетеді.
Ботаника бағы
Жұмыс уақыты: күн сайын 9:00-19:00, қыс мезгілінде — 16:00-ге дейін.
Кіру бағасы: ересектерге — 180 чех кронасы (шамамен 5 000 теңге), 15 жасқа дейінгі балаларға — 120 чех кронасы (шамамен 3 200 теңге).
Ботаника бағының негізі XIX ғасырда қаланған. Ол қаланың дәл ортасында орналасқан — тас көшелер арасындағы оймақтай ғана оазис дерсіз. Мұнда 4 000-нан астам өсімдік түрі, кішкентай өзен мен сарқырама бар.
Жылыжайларға кіріп шығыңыз: ішінде тропик ылғалды сезесіз, шырмауықтар, сирек кездесетін пальмалар мен орхидея залын көресіз. Мұнда арнайы көрмелер де өтіп тұрады. Мысалы, биыл қазаннан қарашаға дейін асқабақ фестивалі өтті.
Баламен жүрсеңіз
Прага зообағы
Жұмыс уақыты: күн сайын 9:00-18:00.
Кіру бағасы: ересектерге — 300 чех кронасы (шамамен 7 500 теңге), 3-15 жас аралығындағы балаларға — 200 чех кронасы (шамамен 5 000 теңге).
Бұл — әлемдегі үздік хайуанат бақтарының бірі. Праганың зообағы 1931 жылы ашылған, содан бері аумағы 60 гектарға дейін кеңейген. Балаларға арналған жеке аймақтар да бар: жануарларды қоректендіруге болатын алаңдар, бүкіл қоршауды жоғарыдан көруге болатын аспалы жол, тропик өсімдіктер мен жануарлар тұрған павильондар. Бәрін асықпай аралап шығу үшін кемінде жарты күн арнау керек.
Ойыншықтар мұражайы
Жұмыс уақыты: күн сайын 9:00-18:00.
Кіру бағасы: ересектерге — 180 чех кронасы (шамамен 5 000 теңге), 18 жасқа дейінгі балаларға — 70 чех кронасы (шамамен 2 000 теңге).
Бұл мұражайды 1989 жылы өмірін әлемнің түкпір-түкпірінен ерекше ойыншықтар жинауға арнаған чех коллекционері ашқан. Қазір мұнда 2 000-нан астам экспонат бар: антикалық мүсіндер, қалайы солдаттар, Барби қуыршақтарының ең ірі коллекцияларының бірі және LEGO жиынтықтарын көресіз. Мұражай Прага қамалының ішінде, сондықтан оны бекініс пен соборды аралап жүргенде көріп шығуға болады.
Прагада не жеп көру керек?
Кнедлик
Чех асханасының классикасы — бидай немесе картоп ұнынан жасалған жұмсақ, үлпілдек кнедлик. Әдетте оларды ет тағамдарының қасына гарнир ретінде береді. Бірақ жеміс, ірімшік немесе көкнәр қосылған тәтті түрлері де бар. Чехтар үшін ол нан сияқты — онсыз ас ішкенін елестеткен қиын. Ал түрлі салмасы бар 20-дан астам кнедлик түрін Knedlín дәмханасында татып көруге болады.
Сви́чкова (svíčková)
Кілейгейлі тұздықта баяу бұқтырылған сиыр еті. Көбіне оны нан кнедликтерімен, бір қасық брусника тосабымен және кілегеймен бірге береді. Бұл сізге оғаш көрінсе де, дәл осы ащы мен тәттінің үйлесімі осы тағамды нағыз классикаға айналдырды. Дәмді етті Lokál немесе Mlejnice мейрамханаларында жеп көруге болады.
Орамжапырақ қосылған үйрек еті (pečená kachna)
Жұмсақ әрі хош иісті үйрек — чехтардың мейрам күндері жиі дайындайтын сүйікті тағамдарының бірі. Әдетте оны бұқтырылған қырыққабатпен және картоп кнедликтерімен бірге ұсынады. Бұл тағамды өзім U Modré Kachničky мейрамханасында жеп көрдім. Дәмі аузымнан кетпейді.
Қуырылған ірімшік (smažený sýr)
Атақты әрі арзан тіскебасар: ірімшіктің тілімі арнайы ұнтаққа аунатылып, қызарғанша қуырылады. Әдетте оны фри не тартар бірге береді. Мұндай тағамды қаланың көптеген жерінен табуға болады, бірақ ең дәмдісін көшедегі дүңгіршектерден табасыз.
Трдельник
Ашытылған қамырдан жасалған тәтті рулет. Оны істікте қуырып, үстіне қант, даршын немесе жаңғақ себеді. Бұл тағамды көбіне көшеде немесе жәрмеңкелерде сатады. Трдельникті әртүрлі салмамен дайындайды: шоколад, балмұздақ, карамель немесе жидектер қосып жеуге болады. Тойымды әрі серуендеп жүргенде жегенге ыңғайлы.
Ветреник
Карамельді крем қосылған, арнайы қамырдан пісірілген тәтті бәліш. Оны Праганың көне дәмханаларынан жеген дұрыс. Мысалы, Café Savoy немесе Café Louvre сияқты жерлерде бәліштер ыстықтай сатылады және дәстүрлі рецептер бойынша пісіріледі.
Сыраны қайдан ішуге болады?
Сыра — чех мәдениетінің ажырамас бөлігі. Ол мейрамханаларда, сыра үйлерінде, фестивальдерде — кез келген жерде сатылады. Прагада сіз классикалық және крафт сыраларды ішіп көре аласыз.
- Классикалық сыра — ақшыл Pilsner Urquell, қою қара Kozel, сүзілмеген Bernard және Staropramen. Оларды дәстүрлі рецептер бойынша дайындайды, сондықтан әр сыра үйінде дәмі өзгеше болуы мүмкін. Сырамен бірге классикалық чех тағамдарын татып көріңіз: утопенцы (маринадталған шұжық), қуырылған ірімшік, сарымсақ қосылған нан немесе ашытылған орамжапырақ. U Fleků немесе Pivovar Strahov дәстүрлі сыра үйлеріне барыңыз.
- Крафт сыра — Жижков ауданы крафт сыра сататын барларымен танымал, мысалы, BeerGeek Bar, ал Карлин ауданында кішкентай сыра зауыттары бар, олардан дегустациялық сеттер алуға болады.
Прагада қайда тұрған жөн?
Ескі қала мен Малая Страна — тарихи көшелерге, саябақтар мен көрікті жерлерге жақын болғысы келетіндерге таптырмас орын. Мұнда Карлов көпірі, Староместская алаңы, Прага қамалына жаяу жетуге болады, айналада көптеген дәмхана мен кішкентай дүкен бар. Екі адамға арналған стандарт бөлме бағасы әдетте 3 500–4 000 крона (шамамен 95–100 мың теңге) тұрады. Бағасы қымбат, бірақ уақыт пен жол шығынын үнемдейсіз.
Вацлав алаңы мен Нове Место ауданы заманауи қаланың ортасына жақын болғысы келетіндерге ыңғайлы. Мұнда дүкендер, мейрамханалар мен метро жақын, орталыққа жаяу баруға 10–15 минут кетеді. Бағасы ескі қалаға қарағанда арзанырақ.
Үнемді саяхатты ұнататындарға Жижков пен Карлин аудандары қолайлы. Мұнда шағын хостелдер мен санаулы күнге жалға берілетін пәтер көп, туристер аз, айналада шағын дәмханалар, барлар мен базарлар бар. Орталыққа жаяу баруға не метро арқылы 10–15 минутта жетуге болады.
Прагадан не ала келген жөн?
Богемдік шыны мен хрусталь. Чехиядан ең жиі әкелінетін танымал кәдесыйлардың бірі. Хрусталь бокалдар, вазалар мен әшекейлер қолмен жасалады, сондықтан әрбір зат ерекше. Сапалы шыны бұйымдарын орталықтағы дүкендерден табуға болады, бірақ түпнұсқа өнімді арнайы дүкендерде іздеген жөн. Мысалы, Dox by Qubus немесе Moser шыны бұйымдар дүкеніне барыңыз.
Чех гранаты. Елдің символы саналатын асыл тас. Сіз одан жасалған сырға, мойынтұмар немесе жүзік сатып ала аласыз. Гранатты бұйымдар Granát Turnov зергерлік дүкендерінде сатылады. Туристік дүкендерден сатып аларда тастың сапасын маңайдағы шеберлерге міндетті түрде тексертіңіз.
Керамика мен фарфор. Дәстүрлі кесе, табақ пен шәйнектерді Manufaktura дүкенінен немесе Ескі алаңдағы кішкентай дүкендерден табуға болады.
Кітаптар мен ашықхаттар Shakespeare and Sons және Academia Bookshop кітап дүкендерінде Кафка мен Кундераның шығармалары ағылшын және орыс тілдерінде сатылады, ал винтаж ашықхаттарды Ескі алаңдағы дүкендерден алуға болады.
Кәдесыйға бюджет шектеулі болса, 5–6 000 теңгеге қарапайым супермаркеттен сыйлық себетін жинауға болады.
Праганы бір күнде аралап шығу
Праганың сан түрлі көрікті жерлерінен шатасып қалсаңыз, бір күнге арналған мына нұсқауды назарға алыңыз.
Таң
Карлов көпіріне ерте жетіңіз. Таңертең мұнда адам аз, мүсіндерді асықпай қарап шығып, Влтава өзені мен Прага қамалының сұлулығын еркін қызықтайсыз. Қаланың панорамалық көрінісін көргіңіз келсе, көпір мұнарасына шығыңыз — әсіресе күн шығарда немесе таңертең әдемі болады.
Көпірден кейін Ескі алаңға бағыт аламыз. Мұнда астрономиялық сағатты, Тын шіркеуін көріп, айналасындағы көне көшелер бойымен серуендеуге болады. Уақытыңыз болса, Праганың XIX–XX ғасырдағы атмосферасын сезіну үшін Ойыншықтар музейі немесе Альфонс Муха музейіне кіріп шығуға болады.
Түс
Ескі алаң немесе Вацлав алаңында кнедли қосылған свичкова, гуляш немесе қуырылған ірімшік сияқты тағамдарды Lokál немесе U Modré Kachničky мейрамханаларынан алуға болады. Тамақтанып алғаннан кейін Вацлав алаңында серуендеп, Ұлттық мұражай ғимаратына, дүкендерге және Нове Место ауданының у-шу көшелерінде қыдырып қайтыңыз.
Түстен кейінгі уақыт
Петршин мұнарасына шығыңыз. Саябақ арқылы жаяу көтеріліңіз немесе фуникулёрмен жетіңіз. Содан кейін Еврей ауданына бағыт алыңыз — мұнда әдемі синагогалар мен ескі зираттар бар.
Уақытыңыз болса, Билеп тұрған үйге барып, ерекше заманауи сәулет туындысын суретке түсіріңіз.
Кеш
Кеш түскенде Летна бақтарына не Letná Beer Garden-ге тартыңыз. Мұнда чех сырасын ішіп, Праганың кешкі көрінісіне куә болып қайтасыз. Берджих Сметана жағалауында да түнге қарай қала өмірі қайнайды.
Саяхатшыларға ақыл-кеңес
Прагаға қай кезде барған жөн?
Көктемнің аяғында, жазда не күздің басында Прагада күн мамыражай болады, қыдырғанға өте ыңғайлы. Осы кезде жазғы дәмханаларда тамақтанып, сыра ішуге, Влтава өзенінде қайық үстінде серуендеуге болады.
Қалада қандай көлік тиімді?
Қала орталығы шағын болғандықтан, туристік жерлер арасында жаяу жүрген ыңғайлы. Прага метросы Еуропаның басқа астаналарындағы көлікпен салыстырғанда кішірек, бірақ қаланың барлық ауданына жеткізеді. Метро немесе трамвайға отыру үшін ортақ билет сатып алу керек. Оның бағасы — 30 минутқа 30 крона (шамамен 750 теңге), ал 90 минутқа арналғаны 40 крона (шамамен 1 000 теңге) тұрады. Осы уақыт ішінде бір көліктен екіншісіне ауысып мінуге болады.
Тағы не көруге болады?
Уақытыңыз болып жатса, қала сыртына тартып кетіңіз: мысалы, Карлштейн қамалына не Чески-Крумловқа баруға болады.
Айтпақшы, Праганың тек туристік орындары ғана емес, елеусіз көшелері мен қарапайым үйлері де сондай әсем: танымал маршруттардан тайып кетіп, прагалықтар тұратын қарапайым аудандарды да аралап көріңіз. Шағын болса да, өте жылы кофеханалар, көне наубайханалар, мұражайға бергісіз кітап дүкендері мен қаланы жаңа қырынан танытатын ғажап көріністерге ұшырасып қалуыңыз әбден мүмкін.
Қалай есептескен дұрыс?
Жергілікті валюта — чех кронасы. Қала орталығында барлық жерде дерлік төлем карталарын қабылдайды, бірақ базардағы сауда-саттыққа деп қолма-қол ақша да ала салған жөн.
Виза керек пе?
Иә, Қазақстан азаматтарына Прагаға баруға Шенген визасы керек. Құжаттарды Астана мен Алматыдағы Чехия визалық орталықтарына алдын ала жазылып тапсыруға болады. Оны саяхатқа 3-4 апта қалғанда немесе кемі 6 ай бұрын жасаған дұрыс.
