Үндістанға жұмыс бабымен барып, біржола «Шантарамдағы» кафе мен Далидің көрмесіне кіріп шықтым
Төрт қаланы аралап, барлық шаруасын бітіріп, құрбысымен кездесіп, Үндістанды жаңа қырынан көріп үлгерген — бұл материалдың кейіпкері бәріне де уақыт тапқан!
Сәлем, менің атым Кыял, ақпан айының басында мен жұмыс бабымен Үндістанға бардым. Оған дейін де, былтыр желтоқсан айында, бұл елде іссапармен болғанмын. Сол сапар кезінде біз Агра қаласына барып, аты аңызға айналған Тәж-Махалды көріп үлгердік. Бұл жолы екі әріптесіммен бес күнге Грэйтер Нойдаға ұшып бардық. Сапарымызды алдын ала жоспарлап, екі күнді Грэйтер Нойдада өткізіп, одан кейін жұмыс барысымен Мумбайға аттануды ұйғардық. Іссапар деген тек жұмыс емес, сонымен қатар барған елдің мәдениетіне бойлау ғой, ал әңгіме Үндістан жайында болса, алатын әсеріңіз керемет болады. Сол себепті біз бұл сапарда жұмысты да, серуенді де қалай тоғыстырғанымызды баяндап бергім келеді.
Грейтер Нойда және ең үлкен үнді ғибадатханасы
Біз Делиге билеттерді ұшуға бір апта қалғанда сатып алдық. Бір адамға билет бағасы 280 631 теңге болды (Air Astana). Бұл жолы билет қымбатқа түскені (өткен сапарда 161 867 теңге болған) және рейс уақытының өзгергені кішкене қынжылтты — бұрын күндіз ұшатын едік, енді түнде ғана ұшады. Бірақ айта кету керек: алғашқы сапарда билеттерді екі ай бұрын алғанбыз, ал бұл жолы — бір апта қалғанда ғана.
Грейтер Нойда қаласы — Делидің серігі. Мұнда түрлі білім беру орындары, компаниялардың өкілдіктері мен кеңселері көп. Біз бұл жолы дәл осы қалада тоқтадық, себебі жұмыс бойынша кездесулеріміз осында өтетін болды. Бұрынғы сапарымызда Делидегі қонақүйіміз көңілімізден шықпаған еді, сондықтан бұл жолы халықаралық қонақүй желісін таңдап, Noida Holiday Inn Express қонақүйіне тоқтадық. Менің бір кісілік нөмірім екі түнге 67 мың теңге тұрды. Қонақүй жаңа, таза әрі жайлы болып шықты.
Алғашқы күні түнгі ұшудан кейін біраз демалып алып, кейін серіктестерімізге бардық. Іскерлік кездесу аяқталған соң ұйымдастырушылар бізге Нью-Делидегі Акшардхамға экскурсия ұйымдастырды. Бұл үнді ғибадатханасы 2005 жылы салынған. Оның айналасында саябақ пен мультимедиялық экскурсияға арналған ғимараттар орналасқан. Акшардхам әлемдегі ең үлкен үнді ғибадатханасы ретінде Гиннестің рекордтар кітабына енген. Қызығы, бұл кешен аумағына камера, телефон, гаджет, ойыншық, тағам, жүк, қолшатыр мен жануарлар кіргізуге мүлдем тыйым салынған. Бізде тек телефондар болған, оларды көлікте қалдырдық. Кіру билеті 225 рупия тұрды.
Біз ғибадатханада үш сағаттан астам уақыт болдық. Мені әсіресе мәрмәрді оюмен безендіріп шыққан шеберлердің жұмысы қатты таңғалдырды. Елестетіп көріңізші: күмбез төбесі түгелдей мәрмәрден жасалған кестелі өрнектермен көмкерілген, ал сол өрнектер қабат-қабат болып бағаналарға дейін түсіп тұрады! Кешкі 19:15-те басталатын субұрқақ шоуы оның сәнін одан сайын аша түседі. Бұл шоу үшін біз қосымша 65 рупия төледік. Бұл жай ғана фонтан емес, балалардың қатысуымен өтетін қойылым, лазер эффектілері, анимациялық проекциялар мен тіпті судың арасынан атып шығатын оттың өзі бар. Осылайша біздің алғашқы күніміз әсерлі болды.
Дели мен Сальвадор Далидің көрмесі
Екінші күнімізді конференцияда өткіздік. Ашылу салтанаты кезінде маған білімнің, даналықтың, өнер мен сұлулықтың құдайы — Сарасвати мүсініне гүлден тоқылған алқа тағу құрметі бұйырды. Серіктестеріміз біздің сари киіп көргіміз келгенін біліп, жұмыс процесін шағын мәдени интерактивпен түрлендірді — бізге сари киіп көруге мүмкіндік берді. Конференция аяқталған соң кешке қайтадан Дели қаласына жол тарттық. Тас жолмен жету бар болғаны 30–40 минут уақыт алды.
Бізге арнап Делидегі бағдарламаны сол жерде үш жылдан бері тұрып жатқан танысым Нигора дайындап берді. Ол алдымен бізге Хумаюн кесенесіне баруды, содан кейін Үндістандағы Сальвадор Далидің туындылары қойылған алғашқы көрменің ашылуына қатысуды ұсынды. Мен әріптестерімді де шақырдым, олар қуана-қуана келісе кетті.
Хумаюн кесенесін 1571 жылы падишах Хумаюнның жесірі күйеуінің рухына арнап салдырған. Бұл ғимарат Самарқандтағы Гур Эмир кесенесіне ұқсатып тұрғызылған және кейін Тәж-Махалға үлгі болған. Шетелдіктер үшін кіру билеті — 600 рупия.
Сапар барысында біз көбіне Uber қызметін пайдаландық. Бағалары шамамен Алматыдағыдай, дегенмен кейде жүріп өтетін қашықтық өте ұзақ болатын. Тамақтың бағасы да Алматыдағы деңгеймен бірдей деуге болады.
Одан кейін біз Habitat Centre орталығына көрмеге бардық. Бұл — заманауи өнер, мәдениет, ғылыми зерттеу, кітапхана, спорт пен мейрамханаларды біріктіретін кешен. Дәл осы жерде Үндістандағы Сальвадор Далидің туындылары қойылған алғашқы көрме ашылды. Бұл — суретшінің жеке көрмесі, оның тұрақты экспозициясы Францияның Мелен қаласындағы Сюрреализм мұражайында және Испанияның Фигерас қаласындағы Дали мұражайында орналасқан. Көрмеге кіру тегін болды. Содан соң Жерорта теңізі елдерінің тағамдарын ұсынатын мейрамханада кешкі ас іштік.
Келесі күні іссапарамыз жалғасып, біз Мумбайға ұшып кеттік. Делиден Мумбайға барып-келетін билеттерді бір ай бұрын алып қойғанбыз — жалпы құны 84 мың теңге болды. Маған Air India әуе компаниясының WhatsApp арқылы хабарламалар жіберетіні ұнады — өте қолайлы екен. Ұшақтар қарапайым, экрансыз, тағамы да әдеттегідей, бірақ соған қарамастан Делиден Мумбайға дейінгі үш сағаттық сапарымыз жайлы өтті.
Мумбай: Үндістан қақпасы мен Leopold кафесі
Мен ұшақ терезесінен сыртқа қарағанды жақсы көремін, бірақ бұл жолы Мумбайға жақындағанда терезеден ештеңе көре алмадым — тұман не болмаса тұмша қалың болды. Бәрінен бұрын әуежайдың қаланың дәл ортасында орналасқаны таңқалдырды. Оның айналасында биік тұрғын үйлер мен тозығы жеткен лашықтар қатар орналасқан. Әуежайдан шыққан бойда қаладағы көлік кептелісіне тап болдық. Делиден айырмашылығы — Мумбайдағы барлық такси мен моторикшалардың түсі бірдей: қара түсті, үстінде сары жолағы бар. Бұл қаладағы бейберекет қозғалысқа біршама тәртіп пен стиль қосып тұрғандай әсер қалдырды.
Біз заманауи әрі сәндә Moxy қонақүйіне тоқтадық. Қонақүйдің ресепшн бөлімі бармен біріктірілген екен — келген сәтте-ақ қонақтарға welcome drink-ке арналған жетон береді. Маған бұл қонақүйдегі бөлмелер мен таңғы ас мәзірі өте ұнады. Кешкі асқа көп уақыт жоғалтпас үшін күн сайын осында тамақтануды ұйғардық. Өте дұрыс шешім қабылдаппыз: біз сүйікті үнді тағамдарынан тағы дәм татып, сонымен қатар көптеген жаңа тағамды жеп көрдік. Бір адамға арналған бөлме бағасы бір түнге 100 мың теңге болды (бюджеттен асып кеттік, бірақ бұған өкініш жоқ). Қонақүйдегі кешкі ас шамамен 9 000 теңге тұрды.
Келесі күнді (жексенбі болған) біз Мумбайдың ескі бөлігімен танысуға арнадық. Түбекте орналасқан қаланың батыс жағалауын бойлай өтіп, отарлық дәуірден қалған тарихи аймаққа жеттік. Мұнда Үндістан қақпасы мен Форт ауданы орналасқан — бұл жерде көптеген үкімет мекемесі мен дүкендер бар. Қазіргі уақытта Үндістан қақпасы жөндеу жұмыстарынан өтіп жатыр. Жанында әйгілі Taj Mahal Palace қонақүйі бар. Бұл қонақүйді 1903 жылы үнді кәсіпкері Джамсетджи Нуссерванджи Тата салдырған. Айта кету керек, бұл қонақүй туралы, дәлірек айтқанда, 2008 жылғы қарашаның соңында болған лаңкестік әрекет жайлы Hotel Mumbai фильмі түсірілген. Айтпақшы, қаланың осы бөлігінде моторикшалар жоқ, сондықтан көшеде қозғалыс әлдеқайда тыныш көрінеді.
Осы маңда Чхатрапати Шиваджи Махарадж Васту Санграхалайя музейі орналасқан. Біз бұл жерде біраз уақыт өткізіп, өнер мен тарихқа арналған көрмелерді тамашаладық. Кіру билеті — 600 рупия.
Серуеннен кейін біз «Шантарам» романының басты кейіпкері жиі барып жүрген әйгілі Leopold кафесіне кірдік. Мұнда екі кезек бар екен: біріншісі — бір-екі адамға арналған, ол тез жылжиды, ал екіншісі — үш не одан да көп адамға арналған, ол баяу қозғалады. Біз үшеу болғандықтан, шамамен жарты сағат күттік. Сусын мен жеңіл тіскебасарларға тапсырыс бердік (бағалар айтарлықтай қымбат), естелікке бірнеше фото түсіріп алдық. Бәрі күшті болды деп айта алмаймын, бірақ көңіліміз қалған жоқ. Одан кейін Еуропа кварталдарын еске салатын ескі Мумбай көшелерін аралап, серуенімізді жалғастырдық.
Демалыс күндері Форт ауданында тіршілік біршама баяулайды, сол себепті біз жай ғана жергілікті тұрғындардың крикет ойнағанын бақыладық. Бір ойын аяқталмай жатып, екіншісі басталып жатты — біз бұл уақытта аудан ішін аралап, теңізге шығатын жол іздедік. Түбектің шығыс жағынан теңізге шығатын жер таба алмай, өз ауданымызға қайттық. Келесі күні біз қала сыртында орналасқан университетке жол тарттық. Сол күні кешке Делиге қайта ұшып барып, түнде Алматыға қайттық.
Қорытынды
Үндістанға барып келгеннен кейін ең жиі қойылатын сұрақ: «Ол елде шынымен лас па?». Мен әрдайым былай деп жауап беремін: «Егер лас жер іздесең, оны кез келген елден табуға болады. Бірақ оны іздеп қайтесің?». Өзім алғаш рет Үндістанға бара жатқанда тазалыққа қатысты тым сақ болып, қолымды жиі жуып, барлығын мұқият бақылауға дайын едім. Бірақ әуежайда кездестеріп қалған танысым бәрін жеңіл қабылдауға кеңес берген. Осы сөзден кейін мен босаңсып, бұл елдің «қауіптері» жайлы ойлауды доғардым.
Мен түйген басты нәрсе — Үндістанды одан бетер жақсы көре түстім және тағы да баруға дайынмын. Нигораның айтқандай, Үндістан сені қабылдауы да мүмкін, қабылдамауы да мүмкін, сен де оны қабылдауың мүмкін немесе қабылдамауың мүмкін. Менің жолым болды — Үндістан мені алғаш барғаннан-ақ баурап алды. Ал екінші рет барғанымда бұл ел маған көптеген қуаныш пен шабыт сыйлады. Маған осы ерекше елдің түрлі қырын көрсеткен адамдарға алғысым шексіз.
