Пойыздар, палау және жиналмалы «горшок»: бір отбасының Өзбекстанға саяхаты
Дәлірек айтқанда, Бұқарада ашылған биенналеге сапар.
Бұл екі адамға арналған мәдени сапар болуы тиіс еді: көктемде мен күзде Өзбекстанда заманауи өнер биенналесі өтетінін біліп, күйеуім екеуміз баруды ұйғардық. Артықшылықтары айқын: жақын, бағасы қолжетімді (екі адамға бір миллион теңгеден аспайды деп есептегем, бәлкім одан да аз) әрі бүкіл өңір үшін айтулы оқиға.
Бірақ ақырында біз бұл сапарға үшеу болып аттанып, жоспарлаған қаржымыздан аспай қайттық. Маршрутымыз: Ташкент — Бұқара — Самарқан — Ташкент.
Сапарға дайындық: ұшақ билеттері, баспана және билетсіз жолаушы
Биенналенің ашылуы 5 қыркүйекке жоспарланған еді, біз де сапарымызды дәл сол күнге сәйкестірдік. Билеттерді мамыр айында алып қойдым. Таңдауым өзбек әуе компаниясы Centrum Air-ға түсті: бағасы қолжетімді, үлкен қол жүгін алып мінуге болады — 8 келі. Алматыдан Ташкентке барып-қайтуымызға екі адамға шамамен 126 мың теңге жұмсадық. Чемодан сатып алмай, қол жүгімізбен шектелеміз деп шештім.
Ұшуға бір күн қалғанда баланы броньға қалай қосуға болады?
Ұшар күн жақындағанда ұлым ауырып қалды. Сапарға дейін жағдайы жақсарғанымен, екі жасқа толмаған баланы ата-әжесіне қалдыру туралы жоспарым жүзеге аспай, қиын таңдаудың алдында тұрдық: не сапардан бас тарту, не баламен бірге бару. Біз екіншісін таңдадық.
Ұшардан бір күн бұрын асығыс ұлымды броньға қосуға тура келді. Өз тәжірибем бойынша айтарым: егер Centrum Air-мен жедел мәселе шешу керек болса, бірден WhatsApp-қа жазыңыз — поштаға жауап бермейді, ал мессенджерде бәрін тез реттейді. Мен кішкентайлар екі жасқа дейін тегін ұшады деп ойлаппын, бірақ бұл компанияда билет құнының 10 пайызын төлеу керек екен. 4 мың теңге төлеп, үш адамға жолға жинала бастадық.
Ақыры ұшаққа бір қол жүгі, 20 литрлік рюкзак және жиналмалы арбаны алып міндік.
Ел ішінде пойызбен жүруді ұйғардық. Тамыз айында билеттерді O‘zbekiston temir yo‘llari сайты арқылы алдым, қарапайым қазақстандық картамен еш қиындықсыз төледім. Алғашында атышулы жылдам Afrosiyob-ты сынап көргіміз келді, бірақ билеттері қымбаттау болып шықты. Оның үстіне құрбым «Sharq одан кем емес» деп сендірген соң, сол пойызға міндік. Үш сапарымызға барлығы 50 640 теңге кетті. Айтқандай-ақ, Sharq шынында да өте ыңғайлы екен. Ал соңғы пойызымыз — №711ФА — көңілден шықпады: дәлізі тар, орындары жайсыз әрі әжетханадан мүңкіген иіс шығып тұрды.
Бір қызық жағдай да болды. Ташкент — Самарқан бағытына билеттерді алдын ала алып қойғанмын, бірақ балаға онлайн билет қоса алмадым — қолдау қызметі мүлдем жауап бермеді. Сөйтіп, кішкентайымыз амалсыз «билетсіз жолаушыға» айналды. Абырой болғанда, жолсерік ештеңе деместен үшеумізді де кіргізіп жіберді.
Бұқарада өткен үш түн: биеннале, аптап ыстық, бала және «горшок»
Алматы — Ташкент рейсі кешке жоспарланған еді, бірақ оны екі рет шегерді. Ақыры біз түнгі сағат бірде ғана жеттік. Қала сыртындағы қонақүйде түнеп, ертемен пойызға отырып, Бұқараға қарай жол тарттық.
Баспана: махалланың ортасындағы отбасылық гейтхаус
Бұқарада біз Ravshan Boutique hotel-де тоқтадық. Booking-те «бутик-қонақүй» деп көрсетілгенімен, шын мәнінде ол — Көк базар маңындағы махаллада орналасқан, жайлы әрі отбасымен жүргендерге арналған қонақүй. Орналасқан жері ыңғайлы: биенналенің негізгі шаралары өткен Ескі қалаға күн сайын жаяу барып жүрдік.
Үш түнге барлығы 57 мың теңге төледік — бұл сапардағы ең сәтті таңдалған баспанамыз болды десем артық емес. Таза, шынайы өзбек нақышы сезіледі, таңғы астары да дәмді. Дегенмен, дастарқан біз барған барлық жерде молынан жайылды.
Бұқарадағы шуақты күндеріміз асықпай өтетін еді. Таңертең таңғы асымызды ішіп, көрмеге кетеміз. Түске қарай күн аптап ысып (шамамен +35), қонақүйге қайтып келіп, бір мезет тынығып алатынбыз. Сағат үштер шамасында оянып, түскі асқа шығып, кеш батқанша Ескі қаланың көшесімен серуендейтінбіз.
Биеннале: нашар навигация және тамаша экспонаттар
Oтбасым
Құжырадағы туындылардың бірі
Шеберлік класы
Балам биенналеде жүр
Мерч сататын дүкендегі әшекейлер
Көрменің ашылу салтанатын өткізіп алдық, ал бағдарламаны инстаграмдағы ресми парақшасынан қарап жүрдік. Алғашында бағдар табу қиын болды: нұсқағыштар аз, ал туындылардың жанында ешқандай түсініктеме жоқ. Алғашқы күндері бізді кіреберісте тегін таратылған ағылшынша гид-кітапша құтқарды. Үшінші күнге қарай әр жұмысқа авторы мен идеясын түсіндіретін тақтайшалар орнатылды. Ұйымдастырушылар негізінен шетелден келген кураторлы топтарға бейімделгендей әсер қалдырды: олардың қолында аудиогид пен толық бағдарлама бар, ал біз болса соқыр күшіктей, қай кезде өнерпаздардың қойылымы болатынын немесе атақты аспаздар ұсынған арнайы мәзірдің қалай дәмін көруге болатынын аңдып жүрдік. Бірақ бұл биеннале алғаш рет өткізілді, өзім де мұндай көрмеге тұңғыш рет бардым, сондықтан қатаң баға бермеймін әрі салыстырар ештеңем жоқ.
Көрмеге дүниежүзінің заманауи суретшілерінің еңбектері қойылыпты. Туындылар Ескі қаланың медреселері мен керуен-сарайларында орналасқан. Ерекше қуантарлығы — барлық жұмыс шетелдік және жергілікті әртістердің бірлескен еңбегі екен. Бұл ынтымақтастық бізге ерекше әсер қалдырды.
Биенналеге кіру тегін болды, көрме қарашаның 20-на дейін ашық.
Маған ұнаған бірнеше туындының ішінде құстарға арналған жұмыс ерекше есте қалды. Бір күні біз сол жобаның авторларының бірі — David Soin Tappeser есімді суретшіні жолықтырдық. Ол өз еңбегі жайлы әңгімелеп берді. Құжыраның ішінде дәстүрлі саздан жасалған ысқырықтар — хуштактар қойылған екен. Кез келген адам біреуін алып, көрші құжыраға кіріп, өз ысқырығын 10 секунд жазып қалдыра алады. Әрбір дыбыс автоматты түрде ортақ әуенге қосылып, керуен-сарай ішінде қалықтаған құс топтарының гуіліне ұласатын. Бұл жұмыс маған ерекше ұнады, өйткені мұнда өнер дәстүрмен (хуштак), технологиямен (құстар тобын модельдеу) және иммерсивті тәжірибемен (дыбысты дәл сол сәтте жазу) тоғысып тұрды.
Тағам: қурутобтан шоколад кәмпиттеріне дейін
Қурутоб
Ляби-хауз маңындағы субұрқақ
«Устоз-Шогирд» шеберханасындағы палау
Kalon Pavillion-дағы кофехана
Тамақтану жайын көп ойлап жатпадық — қай жерге тап болсақ, сонда ас іштік, бірақ қайсысы да жаман болмады. Туристік орындарда түскі не кешкі асқа орта есеппен 10–15 мың теңге төледік. Еуропадағы сапарларым есіме қайта-қайта оралып отырды: ол жақта 5–6 мың теңгеге салқын сэндвич әрең аласың, ал мұнда сол ақшаға ыстық, жаңа піскен асқа тапсырыс беруге болады. Есте қалғандардан:
- Old Bukhara кафесінде және Ляби-хауз маңында мастава іштік.
- JOY мейрамханасында «бұқараша рататуй» қатты ұнады.
- Досымыздың кеңесімен күтпеген жерден «Қурутобхана» кафесінде тәжік тағамдарын байқап көрдік — алғаш рет қурутоб жеп, жаңа дәмді аштық.
- Ал «Устоз-Шогирд» шеберханасында кешенді түскі асымыз ойламаған жерден тым қымбатқа шықты. Қайтадан JOY-ға барғанымыз дұрыс болар еді.
Инстаграмнан өзбек шоколад бренді Qand туралы біліп қалдым. Көрме кезінде олардың филиалы Kalon Pavillion-да ашылыпты — мұнда өзбек брендтерінің таңдаулы өнімдері сатылады. Екінші қабатында алаңға қарайтын кафесі бар екен, сол жерде арнайы биенналеге арнап шығарылған коллекциялық кәмпиттердің дәмін көруге болады.
Балақайдың жағдайы қалай болды?
Таңқаларлығы, біздің кішкентайымыз сапарда өзін нағыз «үлгілі жолаушы» ретінде ұстады. Ұшақта отырғанда жақсы ұйықтап шықты, ал пойыз оған сынақ болды: вагонда бала тез зерігетін еді. Бізді құтқарғаны — пойыз ішінде серуендеу мен басқа балалармен ойнау. Бірақ бір нәрсе анық: екі жасар баламен алты сағат жол жүру — оңай емес. Сондықтан Бұқарадан Ташкентке қайтар жолда Самарқанда аялдап қалуымыз — стратегиялық тұрғыдан өте дұрыс шешім болды. Айтпақшы, Бұхара — Самарқан пен Самарқан — Ташкент бағыттарына балаға да билет алып қойдық.
Ас-су. Мұнда қиындық болған жоқ: ұлымыз бізбен бірге бірдей тамақ жеді — палау, самса, сорпа (мастава мен тауықты кеспе-сорпа алдырдық). Өзімізбен тек балаларға арналған бөтелке мен жиналмалы ыдыс алдық, жолда үлкен көмек болды.
Ойын-сауық. Біздің құтқарушы жиынтығымыз таңғаларлықтай қарапайым еді: сүйікті ойыншық пойызы мен бір кітап. Соның өзі жеткілікті болды.
Әлгі құтқарған «горшок». Сапарға аз қалғанда ұлым памперстен біржола бас тартқан. Мен уайымдап жүргенде әлеуметтік желілерде біреулер мақтаған жиналмалы жолға арналған горшокты есіме түсті. Ұшар алдындағы күні онлайн-дүкеннен 5 мың теңгеге кезіккенін сатып алдым. Бұл бүкіл сапардағы ең дұрыс шешімдердің бірі болды. Ешқандай ыңғайсыз сәтте әжетхана іздеп жүгірмедік — өзіміз толықтай автономды болдық.
Самарқан және Ташкент арқылы үйге қайту
Бұқарадағы күндеріміз аяқталғанда шаршағанымызды сезіп, үйге қайтқымыз келді. Бірақ билеттерді қайтару тиімсіз болатын, сондықтан қалған қалаларды жайбарақат, жолай өткен жолаушыдай күйде тамашалауды жөн көрдік — өйткені Самарқан пен Ташкентті бұған дейін көріп шыққанбыз ғой.
Жоспар құрмай барған Самарқан
Сиаб базары
Біз түскі ас ішкен базардағы асхана
Мейманханалардың біріндегі асхана
Самарқанға келгенде ешқандай жоспар құрмадық. Регистанға жақын бір қонақүйді 15 мың теңгеге жалдадық, бірақ бұл үлкен қателік болып шықты. Онда бізді ескі жиһаз, көне иіс пен кәріздің нашар иісі қарсы алды. Мұнда қалу мүмкін емес еді, сондықтан келесі күні Сиаб базары маңындағы басқа қонақүйге көштік. Бағасы 30 мың теңге болса да, шыны керек, оған әбден лайық еді — бір түнге болса да жайлы жер таптық.
Қалған уақытты тынығып өткізуге арнадық: Сиаб базарындағы асханада палау жедік, түстен кейін ұйықтап алдық, ал кешке Ислам Каримов көшесін бойлай баяу серуендедік. Ал Регистанға тек сырттай көз салдық — ол ғимараттың салтанаты қашықтан-ақ жеткілікті әсер қалдырды.
Бір күн ішінде Ташкентті аралау
Ташкентте бізде бір жарым тәулікке жуық уақыт болды. Osiyo Palace қонақүйіне жайғасып, түстеніп алдық. Бала ұйықтап жатқанда күн де батып үлгерді. Келесі күні, ұшаққа дейін, ең бастысы — Қолданбалы өнер музейіне бардық. Музей шағын болса да, қатты ұнады. Міндетті түрде тегін аудиогидті алыңыз (кіреберістегі баннердегі QR-кодты сканерлеу жеткілікті). Музейден соң қаланың орталығында біраз серуендеп, сәнді «Молоко» кафесінде жеңіл ас ішіп, әуежайға аттандық.
Үш адамға арналған бюджет
Енді ең қызық тұсы — сандар сөйлесін.
Үш адамға арналған бюджет:
Ұшақ билеттері (Алматы — Ташкент — Алматы): 130 мың теңге
Пойыз билеттері (маршрут бойынша): 51 мың теңге
Такси (негізінен вокзал/әуежай — қонақүй арасы): ~14 мың теңге
Баспана (бір түнге шамамен 18–25 мың теңге): ~130 мың теңге
Тамақ, сыйлықтар, музейлер, кофе: 295 мың теңге
Жалпы шығын: бір аптаға 620 мың теңге.
Ақша мен байланыс
- Қолма-қол ақша әрдайым керек. Өзіңізбен бірге сом не доллар алып жүрген дұрыс. Кейбір банкоматтар қазақстандық карталардан ақша шешкенде көп комиссия ұстайды.
- Карталарды қабылдайды, бірақ барлық жерде емес. Apple Pay әрдайым жұмыс істей бермейді, сондықтан міндетті түрде физикалық карта алып жүрген жөн. Егер кафеде терминал болмаса, карта нөмірі арқылы аударым жасай аласыз. Біз осылайша еш қиындықсыз, комиссиясыз ақшаны Visa жүйесінің ішінде аударып жүрдік.
- Көлік пен такси. Біз көбіне Яндекс.Таксиді қолдандық, ал сапар құнының көбі 1200–1500 теңгеден аспады.
- Интернет. Қонақүйлер мен кафелерде Wi-Fi бар, бірақ мен Beeline роумингіне қосылып алдым — өте қажет болды, кем дегенде вокзалдан такси шақыруға жарады.
Қорытынды: жоспар құрғанда жеңіл тұсынан бастаңыз әрі адамдарға сеніммен қараңыз
Әрине, бұл сапардың басты мақсаты биеннале еді — тіпті кішкентай баламен бірге жүрсек те мақсатымыз толықтай ақталды.
2018 жылғы Өзбекстан жайлы көп нәрсе есімде қалмапты, ал 2025 жылғы Бұқара мені таңғалдырды. Қайта қалпына келтірілген медреселер мен мешіттер, тас төселген көше-жолдар — Ескі қалада бала арбасымен серуендеудің өзі өте ыңғайлы екен.
Ал жергілікті халықтың тіл білімі таңғалдырады! Испаниядан, Индонезиядан, Франциядан келген туристерді көрдім. Көз алдымда бір сатушы жібек орамал жайлы италиян тілінде айтып тұрды да, әп-сәтте орысшаға ауысты. Ал ағылшын тілі бұл жерде — қалыпты жағдай.
Иә, Самарқанда нашар қонақүйге тап болдық, Ташкенттің кейбір тротуарлары да аса жайлы емес. Бірақ мұның бәрі әп-сәтте ұмытылып кететін. Өйткені біздің ұлымыз Таирді бәрі «Тахир» деп еркелетіп атап, қолымызға құрт пен піспенан ұстатып, бізге таңғы асқа піскен інжір мен асқабақ қосылған самса әкеліп беріп отырды.
Егер Өзбекстанға барсаңыздар, сапар бағытын жеңіл тұсынан бастап құрған жөн. Алдымен шағын әрі өз ерекшелігі бар Бұқарадан бастаңыздар, содан кейін Самарқан мен Ташкентке жол тартыңыздар. Сонда сіз Өзбекстанның бұрын қандай болғанын да, бүгін қандай екенін де көресіздер.
Қыркүйекте мұнда күн әлі ыстық болады, бірақ біз қазірдің өзінде келесі көктемде бүкіл отбасымызбен қайтып келуді армандап жүрміз.
