Алматыдан бір күнге қашып шығу. Таулар, көлдер мен сарқырамалар бойынша толық гид

Егер Терренкур бойымен серуендеу жалықтырса, ал жан дүниеңіз кеңістікке құмартып тұрса — бұл материал сіз үшін. Visit Almaty-мен бірге қалада және оның маңында баруға тұрарлық басты орындарды бір гидке жинадық. Мұнда маршруттар, өзіңізбен алатын заттарға қатысты кеңестер және «шынымен соған тұрарлық па?» деген сұраққа ашық жауаптар бар. 

Жеңіл серуендер мен пикниктер үшін

Алматыдағы ең үлкен саябақ — Баум тоғайы: жаяу жүргіншілер мен велосипедшілерге арналған орын

Қалай жетуге болады: көлікпен, таксимен немесе автобустармен (мысалы, №2, 29, 32).

Өзіңізбен не алған жөн: ыңғайлы аяқ киім, су, велосипед не самокат алуға болады.

Бұл – қаланың ішінде орналасқан алып жасыл аймақ, оны жиі «Алматының өкпесі» деп атайды. Тоғайдың іргетасы ғасырдан астам бұрын қаланған. Бүгінде оның аумағы 130 гектардан асады, ал мұнда жүз мыңдаған ағаш өседі: емен, үйеңкі, қарағай, жөке және, әрине, қайың.

Бұл жабайы тоғайдан гөрі алып орман-саябаққа көбірек ұқсайды. Асфальтталған жолдарда жүгіріп, велосипед тебуге немесе көлеңкелі аллеялармен ұзақ серуендеп, мегаполистің ішінде жүргеніңізді ұмытып кетуге таптырмас орын.

Қайың тоғайы (Аққайың): Алматыдан небәрі 15 минуттық жерде табиғат аясындағы пикник

Қалай жетуге болады: көлікпен, таксимен немесе Достық даңғылынан жүретін №5Б/5В автобустарымен.

Өзіңізбен не алған жөн: пикникке арналған төсеніш, тамақ, су және қоқыс қаптары.

Бұл — табиғатқа қысқа серуендеуге ең қолжетімді әрі фотосуретке әдемі түсетін орын. Негізінде, бұл жабайы орман емес, күтімі жақсы тоғай. Алматылықтар мұнда пикник жасауға, қысқа серуендеуге немесе фотосессияға жиі келеді.

Көктемде мұнда бәйшешек гүлдеп, ал күзде айнала алтын түске боялады — инстаграмдағы суреттер соған дәлел. Егер бос уақытыңыз көп болмаса, табиғатқа шығып қайтуға таптырмас нұсқа. Бірақ шуақты демалыс күндері мұнда оңашада тыныштық табу қиын.

Біріншімамыр тоғандары: қаладан шықпай шомылып, кәуап жеп қайту 

Қалай жетуге болады: көлікпен, таксимен немесе №231 автобусымен.

Өзіңізбен не алған жөн: суға түсуге арналған киім, сүлгі, күннен қорғайтын крем, ақша.

Бұл — жабайы табиғат емес, су жағасындағы ұйымдастырылған демалыс орны. Бір кездері мұнда монастырь тоғандары болған, ал кеңес дәуірінде танымал демалыс аймағына айналды. Қазір бұл — көлдер каскады, жағажайлар мен мейрамханалары бар үлкен коммерциялық саябақ.

Не істеуге болады: жазда жағажайлар мен бассейндер жұмыс істейді, бірнеше мейрамхана мен дәмхана бар, катамаран не сапборд жалға алуға болады, вейк-саябақ қызмет көрсетеді. Сонымен қатар Біріншімамыр тоғандарында жиі концерттер мен фестивальдер өтеді — мысалы, OYU Fest бірнеше жылдан бері осында ұйымдастырылып келеді.

Жаңадан бастаушылар мен тәжірбиелі адамдарға арналған хайкинг

Аюсай шатқалы: визит-орталық пен үш сарқыраманы көріп үлгеруге болатын жайлы жаяу серуен 

Қалай жетуге болады: көлікпен, таксимен немесе №28, №211 автобустарымен «ГЭС-2» аялдамасына дейін, ары қарай жаяу.

Өзіңізбен не алған жөн: ыңғайлы аяқ киім, су, жеңіл ас, қажет болса — треккинг таяқшалары.

Аюсай — Алматыдағы заманауи тау туризмінің үлгісі. Бұл жабайы шатқал ғана емес, жақсы ойластырылған кеңістік. Мұнда визит-орталық бар: кофе ішуге, маршрут картасын алуға, көлікті тұраққа қоюға және тіпті қонақүйде қонуға мүмкіндік бар.

Басты мақсат — үш сарқыраманы көру. Оларға апаратын жол жақсы жабдықталған: баспалдақтар мен көрсеткіштер бар. Сондықтан бұл бағыт отбасылық серуендерге де, жаңадан бастаушыларға да қолайлы. «Аюсай» бұлағының суы минералдық құрамының арқасында пайдалы саналады. Ал жол бойындағы омарташылардан балғын тау балын сатып алуға болады. 

Бутаков сарқырамалары: Бір сапарда екі әсер

Қалай жетуге болады: автокөлікпен немесе таксимен тікелей шатқалдағы автотұраққа дейін баруға болады. Сондай-ақ №29Р автобусымен эко-бекетке дейін жетіп, әрі қарай жаяу жалғастырасыз. Ал ұзақ серуенді ұнататындарға: №12 автобуспен «Медеуге» барып, одан кейін Кімасар шатқалы арқылы көркем соқпақпен 2,5 сағат жаяу жүріп жетуге болады.

Өзіңізбен не алған жөн: протекторы мықты ыңғайлы аяқ киім, су, жеңіл ас, жаңбырлық, эко-жинақты төлеу үшін қолма-қол ақша.

Бутаков шатқалындағы классикалық алматылық хайкинг-маршрут. Бұл жердің басты ерекшелігі — бір сапарда екі сарқырамаға баруға болады. Олар Жоғарғы және Төменгі деп аталады, аралары шамамен бір шақырым.

Алдымен соқпақ сізді Жоғарғы сарқырамасына әкеледі — биіктігі шамамен 20 метр, шағындау болса да, ең қолжетімдісі. Төменгі сарқыраманы көру үшін негізгі жолдан сәл төмен түсу керек. Оның биіктігі шамамен 30 метр, әрі қуатты, әсерлі. Әсіресе көктемде, қар еріген кезде, екі сарқырама да молайып, толықсып ағады.

Тағы осы тақырыпта

Таңдай қақтырар Қазақстандағы 5 сарқырама

Шүкір шатқалы мен Айлы алаңқай: тыныш хайкинг және қаланың көркем көріністері

Қалай жетуге болады: автокөлікпен шлагбаумға (бақылау-өткізу пунктіне) дейін баруға болады. Сондай-ақ №28 автобусымен соңғы аялдамадан түсіп, әрі қарай жаяу немесе жолай көлікпен жетіп алуға болады.

Өзіңізбен не алған жөн: ыңғайлы аяқ киім, су, пикникке арналған ас, телефонға орнатылған навигатор.

Бұл шатқал — аса танымал бағыттар мен мүлде жабайы соқпақтардың арасындағы жақсы үйлесім. Мұнда адамдар Кімасар шатқалына қарағанда аз, бірақ жолдар мен инфрақұрылым айтарлықтай түсінікті.

Маршруттың басты нысаналары — шағын сарқырама және әдемі көрініс ашылатын Айлы алаңқай. Бұл жерде бір түнге шатыр тігіп қалуға да, не болмаса туристердің көптігінен алшақтап, жай ғана пикник жасап отыруға да болады. 

Көкжайлау: жабайы алма бағына дейін жетіп, кешкі асқа дейін қалаға қайту

Қалай жетуге болады: автокөлікпен немесе №12 автобуспен «Просвещенец» аялдамасына дейін жетесіз, әрі қарай соқпақпен жоғары жаяу көтерілу керек. Маршрутты 2ГИС немесе Google Maps навигаторы оңай көрсетеді.

Өзіңізбен не алған жөн: стандартты хайкинг жиынтығы: ыңғайлы аяқ киім, су (әр адамға кемінде 1,5 литр), жеңіл ас, жаңбырлық.

Бұл бағыт — алматылықтар арасында ең танымал хайкинг-маршруттардың бірі. Оған дейін жету оңай, өрлеу үшін арнайы альпинистік дағды қажет емес, ал қала мен тауларға ашылатын көріністер — керемет.

Бұл жердің ерекшелігі — Сиверс жабайы алма ағаштары. Дәл осы ағаштардан әйгілі апорттың тарихы бастау алған. Көктемде олар гүлдеп, ал жаздың соңына қарай жабайы алманың дәмін татып көруге болады.

Көкжайлау — тауға алғаш рет шыққандарға да, демалыс күндері отбасымен серуендеуге де таптырмас бағыт. Бірақ дайын болыңыз: күн ашық кезде соқпақта адам өте көп болады.

Кімасар шатқалы: тауларға таңғажайып көрініс сыйлайтын әткеншекке бару

Қалай жетуге болады: №12 автобусымен, таксимен немесе жеке көлігіңізбен «Медеуге» дейін барып, әрі қарай жаяу жүресіз.

Өзіңізбен не алған жөн: треккинг таяқшалары (көтерілуді жеңілдетеді), әр адамға 1,5–2 литр су, жеңіл ас, күннен қорғайтын жақпамай.

Бұл бағыт — біркүндік хайкинг үшін ең танымал маршруттардың бірі. Бастау нүктесі тікелей «Медеуден» басталады. Жол аса қиын емес, бірақ тұрақты биіктікке көтерілу бар, сондықтан аздап тер төгуге тура келеді.

Маршруттың басты нүктесі — биіктігі 2 600 метрде энтузиастар орнатқан алтыбақан-әткеншек. Бұл — таулар мен қалаға тамаша көрініс ашатын дайын фотозона. Ал әткеншек аздық етсе, соқпақ әрі қарай Фурманов шыңына (3 053 м) жетелейді.

Қиындау жорықтар және шалғай сапарлар

Үлкен Алматы көлі (ҮАК) 

Қалай жетуге болады: жеке көлігіңізбен немесе таксимен. Сондай-ақ №28 автобусымен соңғы аялдамаға («ГЭС-2») дейін жетіп, әрі қарай жаяу (жоғары көтерілуге дайын болыңыз) немесе жолай көлікпен баруға болады. «Аюсай» визит-орталығында гидпен электровело-тур бар — небәрі 40 минутта жетесіз. Бағасы шамамен 25 000 теңге.

Өзіңізбен не алған жөн: құжаттар (аймақ шекараға жақын), қалың киім (тіпті жазда да тауда ауа райы тез өзгереді), күннен қорғайтын жақпамай, ыңғайлы аяқ киім, су мен жеңіл ас.

Инстаграмдық классика және Іле Алатауының 2 511 метр биіктікте орналасқан «көк-жүрегі». Көлдің әсері керемет: ауа райы мен жыл мезгіліне қарай түсі нәзік көгілдірден қанық зүбәржат түске дейін өзгереді.

Мыңжылқы үстірті: 3 450 метр. Көбірек әсер іздейтіндерге

Қалай жетуге болады: таксимен немесе №12 автобуспен «Медеуге» дейін барып, ары қарай эко-автобуспен не аспалы жолмен «Шымбұлаққа» көтерілуге болады. Одан кейін — ұзақ жаяу өрлеу немесе Талғар асуына (3200 м) дейін аспалы жолмен жетіп, әрі қарай соқпақпен көтерілу қажет.

Өзіңізбен не алған жөн: треккингке арналған берік аяқ киім, хайкинг таяқшалары, күннен қорғайтын жақпамай мен көзілдірік, желбегей (мембранды күрте), бас киім, қолғап, шай құйылған термос.

Егер Көкжайлау — көпшілікке арналған бағыт болса, Мынжылқы — нағыз сынақ. Бұл — теңіз деңгейінен 3 450 метр биіктікте орналасқан биік таулы жазық. Осы жерден альпинистер төңіректегі төртмыңдық шыңдарға аттанады. «Мыңжылқы» атауының шығуы да бекер емес — ертеде мұнда жылқылар жайылған. Қазір бұл жерде метеостанция мен «Тұйықсу» альплагері орналасқан.

Бұл маршрут тәжірибелі және жақсы физикалық дайындығы бар жаяу саяхатшыларға арналған. Жолда баяу қарқын ұстау қажет, әйтпесе биіктік ауруына шалдығу қаупі бар. Тауда ауа райы небәрі 15 минут ішінде күрт өзгеруі мүмкін. 

Есік көлі: жоғалып, қайта жанданған 

Қалай жетуге болады: жеке көлікпен, таксимен немесе экскурсияға қосылып баруға болады.

Өзіңізбен не алу керек: пикникке арналған керек-жарақ, экологиялық төлемге қолма-қол ақша және қалың киім (су маңында әрқашан салқын болады).

Бұл жердің тарихы ерекше әрі драмаға толы. 1963 жылы болған қуатты сел табиғи бөгетті қиратып, әдемі көлді бірнеше сағат ішінде жоқ қылды. Ал 90-жылдары көлді ішінара қайта қалпына келтірді.

Бүгінде көл бұрынғысынан әлдеқайда кіші, бірақ суы әлі де сол бір ғажайып көгілдір түсті күйінде сақталған. Мұнда көбіне көл жағалап серуендеуге, таудың таза ауасымен тыныстауға және суға қарап отырып пикник жасауға келеді.

Түрген сарқырамасы: мұздай душ пен қаладан екі сағаттық жердегі пикник

Қалай жетуге болады: көлікпен немесе тур арқылы. Шатқалдың кіреберісіне дейінгі жол шамамен 1,5–2 сағатты алады. Ал тұрақтан сарқырамаға дейін небәрі 15–20 минут жаяу, арнайы жабдықталған соқпақ жолмен жетесіз.

Өзіңізбен не алу керек: құжаттар, экологиялық төлем үшін қолма-қол ақша, ыңғайлы аяқ киім (соқпақ тайғақ болуы мүмкін), жаңбырлық немесе күртеше (шашыраған суға қарсы), сондай-ақ пикникке арналған төсеніш.

Алматы маңындағы ең қолжетімді әрі танымал сарқырама Аюлы деп аталады. Ол әсем де ерекше Түрген шатқалында орналасқан. Бұл ұзақ уақытқа созылатын треккингке шықпай-ақ, табиғаттың сұлулығын тамашалағысы келетіндер үшін тамаша таңдау.

Сарқыраманың биіктігі шамамен 30 метр. Мүк басқан жартастардан құлап аққан қуатты су ағысы жаздың аптап ыстығында да мұздай болып қалады. Ал төменгі жағында әрдайым су буларының бұлты тұрады. Жақын маңдағы жартастардан мұз дәуіріне дейінгі өсімдіктердің іздерін көруге болады. Бұл — нағыз ашық аспан астындағы палеонтологиялық мұражай. Ең қолайлы саяхат жоспары: сарқырамаға барып, міндетті суретке түсіп, шатқалдағы алаңқайлардың бірінде пикник ұйымдастыру.

Асы үстірті: ғарыш, гүлдерге толы дала және таңғажайып жол

Қалай жетуге болады: тек дайын көлікпен (кроссовер немесе жол талғамайтын көлік). Асфальт жол Түрген шатқалында аяқталады, ары қарай — топырақ жол мен асулар. Ең оңай нұсқа — дайын джип-турға қосылу.

Өзіңізбен не алу керек: пикникке қажет заттар, су, қалың киім, экологиялық төлемге қолма-қол ақша, ал түнейтін болсаңыз — шатыр мен төсек қаптар (спальники).

Бұл саяхат бір күнді түгел, тіпті одан да көп уақытты алуы мүмкін. Асы — теңіз деңгейінен 2 700 метр биіктікте орналасқан алып үстірт. Жазда мұнда мал жайылып жүреді, ал көктемде альпі гүлдері қаптап өседі. Осы «марсиандық» пейзаждың қақ ортасында футуристік күмбездерімен Асы-Түрген обсерваториясы бой көтеріп тұр. Киноға арнап салынған ғарыштық декорациядай әсер қалдырады.

Тамғалы-Тас: дала өзені бойындағы Будда

Қалай жетуге болады: кез келген көлікпен, таксимен немесе экскурсиямен баруға болады. Жолдың сапасы жақсы, нысанға дейін дерлік асфальтталған.

Өзіңізбен не алу керек: ыңғайлы аяқ киім, бас киім (жазда өте ыстық әрі көлеңке жоқ), су және кіру үшін қолма-қол ақша.

Тамғалы-Тас — Іле өзенінің жағасында орналасқан табиғи кешен. Мұнда алып жартастардың бетіне Будда бейнелері мен тибет жазулары қашалған. Ғалымдар олардың XIV–XVI ғасырларда, бұл жерден керуен жолдары өткен шақта, буддистік миссиялар жасағанын айтады.

Назар аударыңыз: бұл жерді ЮНЕСКО тізіміне енген Тамғалы (немесе Таңбалы) петроглифтерімен шатастырмаңыз. Олар мүлде басқа жақта, шамамен 100 км қашықтықта орналасқан.

Бұл мекеннің атмосферасы ерекше: кең дала өзені, қызыл жартастар және аспан астындағы көне бейнелер. Дәл жанында «Көшпенді» фильмі үшін салынған әйгілі «Көшпенділер қаласы» декорациясы орналасқан. Бір сапарда екі нысанды да көріп қайтуға болады.

Текес сарқырамасы: 100 шақырымға созылған бір күндік саяхат 

Қалай жетуге болады: тек жол талғамайтын мықты көлікпен, өз бетіңізбен немесе джип-тур арқылы. Седан мен кроссовер көліктер туралы ұмыта беріңіз.

Өзіңізбен не алу керек: толыққанды автономды саяхатқа қажет жабдықтар — шатыр, төсек қап, ас-су, су қоры, қалың киім. Шекаралық аймақ болғандықтан, құжаттарды алу міндетті. 

Бірден іске көшейік: бұл сапар — бәрін көріп қойған, енді нағыз шытырман оқиға іздейтіндерге арналған. Сарқырама облыстың ең алыс шатқалдарының бірінде орналасқан. Қалаға дейінгі қашықтық шамамен 300 км. Оған апаратын жолдың өзі — шытырманның жартысы. Жергілікті тұрғындар оны «Ғажайып сарқырама» деп атайды.

Мұнда бастысы — биіктігі 50 метрлік каскадты сарқырама ғана емес, оған жету жолының өзі де ерекше. Алда асуларды бағындыру, өзендерді жаяу кесіп өту, тіпті жолсыз бағыттардан асу күтіп тұр. Бұл сапар — әдемі суретке түсіру үшін ғана емес, көптің табаны тие бермейтін мекенге жетіп, соны сезінудің өзі үшін жасалады.

Тән демалысы: шипалы бұлақтар мен SPA

Алма-Арасан шатқалы: ашық аспан астындағы ыстық бұлақтар

Қалай жетуге болады: көлікпен немесе таксимен Дулати көшесі бойымен жоғары қарай жүресіз. Сондай-ақ №28, №108 және №211 автобустары да барады.

Өзіңізбен не алу керек: суға түсуге арналған киім, сүлгі, шәркей (шлепки) және ақша.

Бұл — Алматы маңындағы ең белгілі шатқалдардың бірі, мұнда адамдардың басты мақсаты — ыстық бұлақтарға шомылу. Мұндағы су термалды (+37°C-қа дейін), аздап радонды, әрі буындарға және жалпы ағзаның сергіуіне пайдалы деп саналады.

Демалудың бірнеше форматы бар: толыққанды санаторийлер мен SPA-орталықтардан бастап, көпшілікке қолжетімді, тегін шомылуға болатын ашық аспан астындағы «жабайы» ванналарға дейін бар. Тағы не істеуге болады: бұлақтарға жақын жерде «Қыз жасы» деп аталатын шағын, бірақ әдемі сарқырама орналасқан. Демалыс күніне тамаша жоспар: әуелі шатқалда серуендеп, содан соң ыстық бұлақтарда шомылу. 

Тауға сапар алдында білуге тиіс ең маңызды дүниелер

Демалысыңыз құтқару операциясына айналып кетпеуі мен көңіліңізді қалдырмауы үшін бірнеше кеңес. 

Қашан бару керек? Мамырдан қыркүйекке дейін — биік тауларға шығуға ең қолайлы уақыт. Қалаға жақын шатқалдарға жыл бойы баруға болады, бірақ әрқашан ауа райы болжамын тексеріп шығыңыз.

Не киіп, өзіңізбен не алу керек? Ең басты қағида — қабат-қабат киіну. Тіпті аптап жаздың өзінде биікте кенет салқындап кетуі мүмкін. Міндетті түрде: ыңғайлы треккинг аяқ киімі (жаңа кеды емес!), желден/жаңбырдан қорғайтын жеңіл күртеше, флиска, бас киім және күннен қорғайтын жақпамай. Әрқашан өзіңізбен бірге адам басына кемінде 1,5 литр су алу керек. 

Қауіпсіз бе? Тау — ойыншық емес. Ауа райы жарты сағатта өзгеруі мүмкін, ал ұялы байланыс көп шатқалда ұстамайды. Әрқашан досыңызға не туысыңызға қайда баратыныңызды және қашан оралатыңызды хабарлаңыз. Телефонға құтқарушылардың нөмірін  — 112 жазып қойыңыз.

Қандай ережелер бар? Негізге ереже: қоқыс қалдырмаңыз. Сондай-ақ от жағуға тыйым салынған жерде от жақпаңыз. Табиғат сізге алғыс айтады.

Таулар сіз ойлағаннан да жақын. Картадан бір нүкте таңдаңыз да, жолға шығыңыз. Соқпақтарда кездескенше!