Болгарияда өткен жеті күн: София, Созополь, Қара теңіз және дәмді тағамдар
Саяхатқа дайындық, жергілікті тағамдар мен жағажайдағы демалыс.
Менің атым Малика, жақын құрбымның шақыруымен Болгарияға барып-қайттым.
Болгария десе, көпшіліктің ойына ең алдымен болгар бұрышы түсер… Ал шын мәнінде, болгар бұрышының бұл елге атауынан өзге ешқандай қатысы жоқ. Бұл — Қазақстандағы «Ташкент шайының» Өзбекстанға қатысы жоқтығындай жағдай. Бірақ, бұл басқа әңгіме.
Бұл сапар біз үшін ерекше маңызды болды, өйткені магистратурада бірге оқыған құрбым — осы елдің тумасы, әрі ол туған жерін маған үлкен шабытпен таныстырғысы келді. Саяхатымыз бар болғаны бір аптаға созылса да, түрлі әсерге толы өтті. София қаласында төрт күн, ал теңіз жағасындағы Созополь қаласында үш күн болдық. Осы мақалада мен сол сапардың егжей-тегжейін айтып бергім келеді.
Бірден айта кетейін, Болгария — біздің ел азаматтары арасында аса танымал демалыс бағыты емес. Алайда бұл елде Қара теңіздің жағалауындағы демалыспен қатар, тарихы бай өңірлерді де таба аласыздар.
Саяхатқа қалай дайындалу керек?
Биыл жылдың басында Болгария ресми түрде Шенген аймағына қосылды. Сондықтан менде Испанияда оқуыма байланысты уақытша тұруға рұқсат болғандықтан, бұл сапар үшін қосымша виза рәсімдеудің қажеті болмады.
Ал Қазақстан азаматтары үшін, егер Шенген визасы болмаса, Болгарияға бару үшін оны алу қажет. Визаны Қазақстандағы Болгарияның ресми визалық орталығы арқылы рәсімдеуге болады. Қажет құжаттар тізімі туралы ақпаратты осы жерден немесе осы мақаладан таба аласыздар.
Қай кезде барған дұрыс?
Сапар мақсатына қарай ең қолайлы уақыт әртүрлі болады. Жағажайда жатып демалғыңыз келсе, жазда барған жөн. Бұл кезде ауа температурасы +28–30°C-қа дейін көтеріліп, теңіз жылы әрі тыныш болады. Көктем мен күз — қала аралап, экскурсияға шығуға таптырмас маусым. Бұл уақытта аптап ыстық болмайды, ауа райы жайлы. Ал қыс мезгілінде Болгарияның тау шаңғысы курорттарына баруға мүмкіндік бар.
Қай тілді білу керек?
Болгарияның ресми тілі — болгар тілі. Бізге жол табу қиын болмады, өйткені аудармаға көмектесетін құрбым болды. Дегенмен онсыз да аса қиындық туындай қоймайды. Егде жастағы адамдардың көбі орыс тілін түсінеді, ал жастармен, әсіресе туристік аймақтарда, ағылшын тілінде оңай сөйлесуге болады.
Төлем жасау жолдары қандай?
Ел астанасы Софияда картамен төлем жасау еш қиындық тудырмайды. Ал Созополь сияқты кіші қалаларда алдын ала болгар левімен қолма-қол ақша алып алған жөн. 1 болгар леві шамамен 321 теңгеге тең. Кейбір кафелерде, дүкендерде және базарларда карта қабылданбайды.
Шығындарды шамамен есептеу үшін бірнеше мысал келтірейін: бір кофе орта есеппен 3–4 еуро (шамамен 1500–2000 теңге) тұрады. Әуежайдан Софияның орталығына такси шамамен 20 еуродан (шамамен 10 мың теңгеден) басталады. Музейлерге кіру билеттері, әдетте, қолжетімді — 5 еуродан аспайды (шамамен 2500 теңге), кейде одан да арзан. Бұл тарихи орталықтарға шектеулі бюджетпен саяхаттайтындар үшін де ыңғайлы.
2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап Болгария толықтай еуроға көшеді. Өтпелі кезеңде дүкендерде әрі лев, әрі еуро қабылданады, бірақ қайтарым тек еуро түрінде беріледі.
Негізгі шығындарға қанша қаражат керек?
- Ұшақ билеттері — бағытқа қарай (Қазақстаннан — шамамен 200–300 мың теңге).
- Автобус билеттері (София — Созополь — София) — шамамен 22 мың теңге.
- Виллада 3 түн тұру — шамамен 60 мың теңге (алдын ала брондау арқылы).
- Мейрамханаға бір рет бару — бір адамға шамамен 15–20 мың теңге.
Болгарияға қалай жетуге болады?
Біз Софияға Барселонадан Ryanair әуе компаниясының рейсімен ұштық — билет шамамен 115 еуро, яғни 76 мың теңге болды.
Алайда Қазақстаннан Болгарияға жету сәл қиынырақ — екі ел арасында тікелей рейс жоқ. Ең тиімді нұсқалардың бірі — Алматы немесе Астанадан Turkish Airlines, Air Astana немесе Pegasus әуе компанияларымен Ыстанбұлға ұшып, одан кейін Софияға жетіп алу. Сондай-ақ Франкфурт арқылы ұшып бара аласыз — ол жерден Ryanair немесе Wizz Air сияқты лоукостерлермен Болгарияға оңай жетуге болады.
София қаласында қай жерде тоқтаған дұрыс?
Мен құрбымның үйінде қонақтап жатсам да, біз бәрібір туристер үшін ең қолайлы аудандарды бірге қарап, салыстырдық. Софияда да, басқа кез келген қаладағыдай, қонақтарға орталық аудандарда тұру — ең тиімді шешім. Мұндай аудандардың қатарына Ұлттық мәдениет сарайы (НДК), Александр Невский атындағы шіркеу маңы және Джеймс Баучер ауданы кіреді. Бұл жерлерде тұрсаңыз, қаланың басты көрікті орындарына, жайлы дәмханалар мен дүкендерге жаяу-ақ жете аласыз.
Airbnb платформасындағы бағалар тәулігіне таңдаған үйдің жайлылығы мен орналасуына қарай өзгеріп отырады — шамамен 50-ден 150 левке дейін (17–51 мың теңге).
Тағы бір кеңес — Арыстандар көпірі маңында тұрмауға тырысыңыз. Бұл ауданда көбіне әлеуметтік жағдайы төмен және өзге елден келген адамдар өмір сүреді, сондықтан туристер үшін аса жайлы орта саналмайды.
Жергілікті тағамдары қандай?
Досымыздың арқасында бізді нағыз жеке гидпен жүргендей сезіндік. Софияға табан тіреген сәтте-ақ, құрбымның отбасы бізді жылы қарсы алып, қала сыртындағы тау баурайында орналасқан Воденицата атты дәстүрлі болгар мейрамханасына апарды. Болгар тағамдары жаңа піскен көкөністерге бай, әсіресе бізде «болгар бұрышы» деп аталатын тәтті бұрышты молынан қолданады. Жалпы, Балқан елдерінің тағамдары табиғилығымен және дәмінің байлығымен ерекшеленеді.
Есте қалар болгар тағамдарының бірі — чушка бюрек. Бұл брынза салынған тәтті бұрыштың нан үгіндісіне аунатылып, пеште пісірілген түрі. Ал лютеница жайлы бөлек айтып өткім келеді — болгар бұрышы, қызанақ және түрлі дәмдеуіштерден дайындалатын қою тұздық. Оны кішкене тостағандарда тіскебасар ретінде де, негізгі тағамға қосымша ретінде де ұсынады.
Лютеница — дәмі қанық, өзіндік ерекшелігі бар тұздық, әрі ол етпен де, жаңа піскен нанмен де тамаша үйлеседі.
Байқағаныңыздай, дастарқанымызда тағам өте көп болды. Барлығының атауын есте сақтай алмасам да, ерекше ұнағандарын айтып отырмын. Жалпы, бұл мейрамхананы шын жүректен ұсынар едім — ол маған ерекше әсер қалдырды. Кейінгі күндері осы тағамдарды басқа жерлерде де татып көрдік, бірақ дәл осы жердегідей дәмді болмады.
Айта кетерлігі, күн батқан соң дәл осы мейрамханада нестинарство деп аталатын ерекше дәстүрді көруге болады. Бұл — Болгарияның мәдени мұрасына енген, ыстық шоқтың үстінде жалаңаяқ билеу рәсімі. Көрінісі де, атмосферасы да ерекше әсер қалдырады.
Созопольде біз сондай-ақ Doctor’s House мейрамханасына бардық. Оның басты ерекшелігі — орналасқан жерінде. Теңіз жағасында отырғандықтан, алдыңызда көздің жауын алатын көрініс ашылады. Мұнда біз түрлі теңіз тағамдарын татып көрдік — дәмі керемет, ал теңізден соққан самал мен толқын сылдыры асқа одан сайын ләззат қосты. Екі адамға кешкі ас шамамен 40–60 болгар леві тұрады (12–20 мың теңге).
Саяхатымыздың көп бөлігінде біз үйде өзіміз тамақ әзірледік. Дегенмен қалада қолжетімді бағадағы мейрамханалар мен кафелер өте көп, сондықтан дәмді ас ішу үшін қымбат орындарды іздеудің қажеті жоқ.
Жағажайдайғы демалыс
Софияда бір күн аялдаған соң, бағытымызды Болгарияның оңтүстігіндегі Қара теңіз жағалауында орналасқан көне Созополь қаласына бұрдық. Біз ол жаққа автобуспен жеттік. Билет құны шамамен 17–18 еуро (шамамен 11 мың теңге), бірақ баға билетті қашан сатып алғаныңызға қарай өзгеруі мүмкін. Жолға шамамен жеті сағат кетеді.
Автобусқа отырғысы келмейтіндерге пойызбен бару мүмкіндігі де бар. Алайда, пойызбен жол тіпті ұзаққа созылады. Оның үстіне, жаз айларында вагон іші қатты ысып кетеді. Кейде жолда ақау шығып, пойыз тоқтап қалса, жолаушылар мәселе шешілгенше ыстық вагонда отыруға мәжбүр болады.
Ең ыңғайлы нұсқа — көлікпен бару. Ол үшін автокөлікті жалға алуға немесе сол бағытқа кетіп бара жатқандарға қосылуға болады. Жол уақыты шамамен үш-төрт сағат, кейде ең көбі бес сағатқа созылады. Төрт адамға арналған көлікті бір тәулікке жалға алу бағасы орта есеппен 30–40 еуро (18–25 мың теңге) шамасында. Ұзақ мерзімге жалдағанда баға арзандай түседі. Жанармай шығынын бөлек төлейсіз.
Созопольге келген соң, біз Санта Марина атты курортта вилладан бөлме жалға алдық. Күн сайын жағажайдағы жібектей жұмсақ құм мен Қара теңіздің мөлдір суына шомылып, ерекше ләззат алдық. Су әрі жылы, әрі тұла бойыңды сергітеді — сондықтан бұл жерге көпшілік негізінен теңізге түсіп, күнге қыздырыну үшін келеді.
Бос уақытымызда қаланың тар, тас төселген көне көшелерін аралап, жергілікті сәулет өнерінің қыр-сырымен таныстық. Жағалау бойындағы шағын, жайлы кафелерде болгар тағамдарының дәмін татып көрдік. Ал кеш түсе теңізге қарап күннің батуын тамашалап, курорттың ерекше тыныштығы мен жылуына бөлендік.
Созополь — жастар үшін нағыз тартымды мекен. Күндіз жағажайда тынығып, теңізге шомылуға болады, ал кеш бата қала мүлде басқа күйге енеді: орталық пен жағалау бойы барлар, кафелер мен клубтарға толып, көңілді әуендер ойнап, жан-жақтан жиналған қонақтар ортаны қыздырады. Мұнда жалығу мүмкін емес.
Қала шағын болғандықтан, қай ауданда тұру — әр туристің өз талғамына байланысты. Біреулер мейрамханалар мен қарбалас жағажайға жақын орталықты қаласа, енді біреулер тыныштық үшін жағажай маңындағы пәтерлерді таңдайды. Негізгі айырмашылық — орналасуында ғана, ал сапасы шамалас. Бағалар келу маусымына, қонақүйдің немесе пәтердің түріне қарай айтарлықтай құбылып отырады, сондықтан маусым қызған кезде баға айырмашылығы едәуір жоғары болуы мүмкін.
Бір кеште тыныш демалысымызға аздап серпін қосқымыз келіп, жастар арасында танымал Exe Beach Club-қа бардық. Мұнда әуен де, атмосфера да, теңізге ашылған ғажайып көрініс те бір-бірімен үйлесіп, ерекше көңіл күй сыйлайды. Егер сіз де мен сияқты 2010-жылдардың хиттарына ғашық болсаңыз, бейсенбі күнін таңдаңыз — дәл сол кеште сол жылдардың ең танымал әндері шырқалады. Біз Arash-тың «Pure Love» әндіне билеп, жақсылап демалып қайттық.
Әрине, Созопольдегі бағалар елдегі орташа деңгейден біршама қымбат. Бірақ бұл — түсінікті жағдай, себебі қала туризмнің есебінен күн көреді. Бұған қоса, бұрын да айтып өткендей, шағын қалаларда картамен төлеу кейде қиындық тудыруы мүмкін, сондықтан әрдайым өзіңізбен бірге қолма-қол ақша болғаны жақсы.
Сәл үнемдеудің бір жолы — қонақүй таңдағанда таңғы асы қосылған нұсқаны алу. Бұл кем дегенде таңғы асқа кететін шығынды қысқартып, кешке көңіліңіз қалаған мейрамханада жақсылап тамақтануға көбірек қаражат бөлуге мүмкіндік береді.
Тағы қандай қызық бар?
Теңіз жағасында үш күнге жуық уақыт өткізіп, біз сол бағытпен кері қайтып, Софияға оралдық. Біздің сапарымызды құрбым мен оның достары ұйымдастырғандықтан, жол да, жалпы қайту да аса жеңіл өтті. Ал егер сіздің мұнда жергілікті таныстарыңыз болмаса, уайымдамаңыз — қалада тегін жаяу экскурсиялар жиі өткізіледі.
София — көркемдігімен баурайтын қала. Мұнда кеңестік сәулет пен еуропалық атмосфераның үйлесімі ерекше көз тартады. Қаланың әр бұрышында Рим империясының көне моншаларынан бастап, бекініс қабырғалары мен ежелгі шіркеулердің қирандыларына дейін кездеседі. Әсіресе, Әулие Георгий Ротондасы мен Сердика антикалық кешенін тамашалауға кеңес беремін — олар сізді ғасырлар қойнауына саяхатқа жетелейтіндей әсер қалдырады.
Софияда ерекше бір тарихи орын бар — «діни үшбұрыш» деп аталады. Бұл атау бір-біріне өте жақын орналасқан үш түрлі діннің қасиетті ғимараттарына байланысты пайда болған. Олар: Осман дәуірінен қалған Баня Баши мешіті, София синагогасы және Әулие Неделя православие соборы. Бұл «үшбұрыш» — ғасырлар бойы әртүрлі дін өкілдері бейбіт қатар өмір сүріп келген қаланың көпмәдениетті мұрасының айқын символы.
Болгарияның ең басты рәміздерінің бірі — раушан гүлі. Елде болгар раушанынан косметика мен эфир майларын өндіретін ірі индустрия дамыған. Бұл өнімдер сапалы әрі табиғи болғандықтан, болгар халқы оларды ұлттық мақтаныш санайды. Осындай кәдесый әрі әдемі, әрі пайдалы болары сөзсіз. Софияда раушан гүлінен жасалған табиғи кремдер, майлар, сабындар мен хош иістер сататын дүкендер көп, және олар елден алып баратын лайық тамаша сыйлық бола алады.
Мен де бұл сапардан дәл осындай кәдесый алып қайттым. Дегенмен, оларды туристік сувенир дүкендерінен емес, Lilly Drogerie немесе DM сияқты косметикалық желілерден алған жөн — өйткені сувенир сататын орындарда баға әдетте едәуір қымбат болады.
Қорытынды
Бұл сапар маған ерекше әсер қалдырды. Жақын құрбымның арқасында мен Болгарияны жай ғана турист көзімен емес, оның ішкі болмысын — дәстүрін, тағамдарының дәмін және күнделікті тұрмысын сезініп көрдім.
Бір апта ішінде біз теңіз жағасында тынығып, көне Созопольді аралап, Софияның бай тарихи мұрасымен танысып үлгердік. Болгария — табиғаты көркем, мәдениеті бай, адамдары қашан да жылы шыраймен қарсы алатын ел екеніне көзім жетті.
