Алғашқы саяхатыңызға қалай дұрыс дайындалу керек?
Әр сапардан кейін біз басқа адам болып келеміз. Ал алғашқы саяхаттан кейін тіпті бұрынғыдай болмаймыз.
Саяхат — өзіңе жасаған ең тиімді инвестиция. Әр елдің мәдениетімен, қалаларымен танысқан сайын, өмірден не қалайтынымыз айқынырақ болып, туған елге, жұмысыңа немесе отбасыңа қандай жаңашылдық алып келуге болатынын ұға түсесің.
Саяхатқа алғаш шыққандарға да, тәжірибелі жиһанкездерге де бір кеңесіміз бар: батыл болыңыздар, бәрін байқап көріңіздер, қателесуден қорықпаңыздар. Бірақ қателік аз болсын десеңіз, мына нұсқаулық көмектеседі. Мұнда сәтті сапардың қандай болатынын қадам-қадам баяндап бердік.
Бағыт таңдағанда нені ескеру керек?
Саяхат таңдаған бағытыңнан басталады. Дайындық қаншалықты мұқият болса, сапар да соншалықты жайлы өтеді. Алдымен ең негізгіден бастайық: бағыт таңдағанда нені ескеру керек?
Маусым. Ауа райы — баға мен сапарға тікелей әсер ететін фактор. Мысалы, Тайландта маусымнан қазанға дейін жаңбырлы кезең. Турист аз, билет пен қонақүй арзан — біреуге дәл осындай тыныш демалыс ұнауы мүмкін. Сондықтан алдымен климатпен танысып, өз талғамыңызға сай келетін-келмейтінін бағалап алыңыз.
Елге кіру шарттары. Қай елге бара жатқаныңызға байланысты әртүрлі құжаттар қажет болуы мүмкін: төлқұжат, виза, екпе жайлы анықтама. Қазақстан азаматтары 43 елге визасыз кіре алады — көп жағдайда паспорттың өзі жеткілікті, бірақ нақты талаптарды алдын ала тексеріп алған дұрыс. Ескеріңіз: төлқұжат сапар аяқталғаннан кейін кем дегенде алты ай жарамды болуы керек.
Мерекелер мен маңызды іс-шаралар. Саяхат уақытын жоспарлағанда елдегі басты мейрамдар мен фестивальдерге назар аударған дұрыс. Себебі дәл осы кезде бағалар өсіп, дүкендер мен дәмханалардың жұмыс уақыты өзгеруі немесе мүлде жабылып қалуы мүмкін. Мысалы:
- БАӘ — Рамазан айы (ислам күнтізбесіне байланысты);
- Қытай — Қытай Жаңа жылы (қаңтар–ақпан);
- Түркия — Құрбан айт (2025 жылы — маусымда);
- Таиланд — Сонгкран, яғни тай Жаңа жылы (13–15 сәуір аралығы);
- Жапония — Сакураның гүлдеуі (наурыздың соңы — сәуірдің басы, аймаққа байланысты).
Шамамен алғандағы бюджет. Сапардың шығынын алдын ала есептеу — күтпеген жағдайлардан сақтанудың бір жолы. Бюджетті жоспарлау үшін ең әуелі бағытты анықтап, сол елдегі орташа баға деңгейін зерттеген жөн. Негізгі шығындар — ұшақ билеті мен көлік, баспана, тамақ, демалыс пен дүкен аралау. Бюджетке арналған әмбебап формула жоқ — барлығы өз таңдауыңызға байланысты: бес жұлдызды қонақүйде демалуға да, хостелде тоқтауға да болады, мейрамханаларда тамақтануға немесе дүкеннен дайын тағам алуға болады.
Мысалы, екі ересек адамға арналған сапарда шығынның шамамен 70%-ы — ұшуға, баспанаға және қала ішінде жол жүруге кетеді. Қалған 30%-ы — тамақ пен ойын-сауыққа, яғни музей, концерт, кәдесый секілді дүниелерге жұмсалады.
Алматыдан БАӘ-ге барғалы жатсыз делік. Уақыты — 2025 жылдың қаңтары, екі адам, үш күн. Бұл кезде Coldplay тобының концерті өтті, сол себепті қонақүй мен билет бағасы айтарлықтай жоғары болды.
Алматы–Абу-Даби–Алматы, ұшақ билеті — 300 мың теңге.
Әуежайдан қонақүйге апаратын такси ~9800 теңге.
Қала ішінде таксиге отыру ~ 56 мың тенге.
Қонақүй (үш түн) – 240 мың теңге.
Тамақ — 150 мың тенге.
Ойын-сауық (музей және аквапарк) ~ 94 200 теңге.
Шоппинг — 150 мың теңге.
Билетті қалай және қашан алған жөн?
Билетті қай жерден және қалай сатып алатыныңыз — тек бағаға емес, сапардың қаншалықты жайлы боларына да әсер етеді. Тиімді әрі ыңғайлы жолмен билет алу үшін бірнеше кеңесіміз бар.
Алдын ала жоспарлаңыз — бірақ тым ерте емес. Билетті сатып алуға ең қолайлы уақыт — ұшуға 2–3 ай қалғанда. Егер тым ерте, мысалы жарты жыл бұрын алсаңыз, баға қымбат болуы мүмкін — өйткені әуе компаниялары әлі жеңілдіктер жарияламаған деген сөз. Ал соңғы сәтке дейін күтсеңіз, билеттер күрт қымбаттап кетуі немесе мүлде сатылып кетуі мүмкін.
Іздеу жүйелері мен агрегаторларды пайдаланыңыз. Мысалы, Aviasales.kz сияқты сервистер бірден ондаған әуе компаниясының бағасын көрсетіп, әртүрлі нұсқаларды салыстыруға мүмкіндік береді. Осылайша сіз артық ақша төлемей, уақыт пен баға жағынан ең тиімді рейстерді таңдай аласыз.
Жеңілдіктер мен науқандарды бақылап отырыңыз. Әуе компаниялары жиі жеңілдікпен билет сатып алуға мүмкіндік береді, ал Aviasales.kz мұндай акцияларды жіті қадағалап отырады. Тиімді ұсынысты жіберіп алмау үшін жаңалықтар легіне немесе телеграм-арнаға жазылып қойыңыз.
Егер сапарыңыздың мақсаты туризм болса, сол елде турист ретінде қанша күн болуға рұқсат етілетінін нақтылап алыңыз. Әр мемлекеттің визаға қатысты талаптары сол елдің консулдығының ресми сайтында бар. Виза алу үшін арнайы құжаттар пакетін дайындау қажет және өтінішті консулдың қарауына жіберген соң, оның қаралу уақытына да алдын ала мән берген жөн.
Сапарды қалай дұрыс жоспарлауға болады?
Ең қызықты сәтке келіп жеттік. Енді өзіңізді нағыз зерттеушідей сезінуге болады: әлем картасын ашып, баратын еліңіздің жанында қандай мемлекеттер орналасқанын қарап шығыңыз. Бәлкім, бір ғана сапардың ішінде бірнеше елге барып, түрлі мәдениетті көріп үлгерерсіз.
Қонақүй немесе пәтер брондаңыз
Қазіргі таңда саяхатшыларға арналған баспана түрі өте көп — қонақүй, пәтер, хостел, глэмпинг, тіпті саблет те бар (бұл — жергілікті тұрғындар сапарға шыққанда өз пәтерін уақытша жалға беруі). Ал алғашқы сапар үшін тәуекелге бармай, ресми сайттар мен ірі брондау платформаларын пайдаланған дұрыс — сенімді әрі қауіпсіз болады.
Қай жерде тоқтайтыныңызды таңдағанда қаланың аудандарын, көлік қатынасының ыңғайлылығын және маңайдағы инфрақұрылымды зерттеп алыңыз. Неғұрлым танымал туристік орындарға жақын тұрсаңыз, соғұрлым баға да жоғары болады.
Қонақүй бағасы әдетте қымбатырақ болады, бірақ онда тәулік бойы жұмыс істейтін тіркеу орны бар, сондықтан барлық мәселе тез әрі кез келген уақытта шешіледі. Көбіне тамақтану да бағасына кіреді — бұл әдетте таңғы ас, осылайша тамақ пісіруге уақыт жұмсағысы келмейтіндер үшін ыңғайлы. Қонақүйлерде күзет, бейнебақылау және бағалы заттарға арналған сейфтер бар, ал бөлмелерде сүлгілер, халаттар мен шай станциясы болады.
Жалға берілетін пәтерлер ұзаққа қалатындарға немесе үнемдегісі келетіндерге тиімді. Брондап қойған пәтерден бас тартуға болады, бірақ оның шарты пәтер иесіне байланысты. Мұндай пәтерлердің басты артықшылығы — жеке асүй мен тұрмыстық техниканың болғаны. Бұл өз бетіңше тамақ пісіріп, үйреншікті өмір сүруге мүмкіндік береді.
Марштруттың негізгі бағыттарын таңдаңыз
Aviasales-тің «Ары-бері» гидтерін, Demalys авторларының маршруттары мен таңдамаларын қарап шығыңыз — бәрі түсінікті әрі тексерілген нұсқаларға негізделген. Егер гастро-саяхат ұнайтын болса, Michelin, The World’s 50 Best немесе Eater рейтингтерін қараңыз. Архитектура сүйер қауымға — Arch Daily, өнерді бағалайтындарға — Art Basel. Ал неғұрлым ерекше немесе премиум демалысты қалайтындар үшін Conde Nast Traveller, Monocle және Lonely Planet сынды басылымдар пайдалы болады.
Ең бастысы — тек танымал көрнекті орындармен шектеліп қалмаңыз. «Жергілікті тұрғындар секілді бол» деген қағида көп жағдайда қаланың ерекше, туристерге беймәлім жақтарын ашуға көмектеседі. Тіпті кейде сапардың нақты тақырыбы немесе жоспары болмаса да, ол ерекше әрі қызықты өтуі мүмкін.
Тағы не көмектеседі? Әуе компанияларының маршруттарын зерттеңіз. Мысалы, егер сіз Еуропаға баратын болсаңыз, ел ішінде лоукостермен жүру — ең жылдам әрі қолжетімді шешімдердің бірі.
Сақтандыруды рәсімдеп, дәрі қобдишасын жинаңыз
Сапардың жайлы өтуі үшін туристік медициналық сақтандыруды алдын ала рәсімдеп алыңыз. Сақтандырудың түрі көп: егер экстремалды спортпен айналысуды жоспарласаңыз — кеңейтілген пакетті таңдаған жөн. Ал негізгі (базалық) сақтандыру күтпеген жағдайда, мысалы, кенеттен ауырып қалу немесе дәрігерге қаралу қажет болғанда көмектеседі. Бағасы барған еліңізге, сапар ұзақтығына, жасыңызға және қосымша қызметтерге байланысты болады.
Әрине, өзіңізбен бірге шағын жолға арналған дәрі қобдишасын алған дұрыс. Дәрі қобдишасына мыналарды салып қоюға кеңес береміз:
- Ауырсынуды басатын дәрі (бас, тіс);
- Дене қызуын түсіретін дәрі;
- Аллергияға қарсы (антигистаминдер);
- Асқазан-ішекке арналған ферменттер;
- Суық тию белгілеріне қарсы дәрілер (тамақ, мұрын, құлақ);
- Жараны өңдеуге арналған құралдар (антисептик, пластырь, бинт, хлоргексидин);
- Жүрек айнығанда көмектесетін дәрілер;
- Жеке өзіңізге қажет дәрі-дәрмектер.
Барғыңыз келетін жерлерге билет сатып алыңыз
Көп нәрсені тындырып қойдыңыз! Сіз үлкен жұмыс атқарып, саяхатқа мұқият дайындалдыңыз. Сәл шаршап қолуыңыз мүмкін — мұндай күйге тіпті арнайы атау да бар: нетлаг — ұзақ жоспарлаудан болатын шаршау. Бірақ ең маңызды кезең әлі алда — бронь жасау.
Кейбір елдерде танымал орындар мен іс-шаралардың сұранысқа ие екені соншалық, билетті алдын ала алмасаңыз, сол жерде сатып алу мүмкін болмай қалады. Мысалы, мен бірде Амстердамда Ван Гог музейіне билет таппай қалдым, бірақ қасындағы Banksy көрмесі өткен Moco музейі мені құтқарып қалды. Ал Токиода іс жүзінде бәрін алдын ала брондау керек — көңіл көтеретін орындардан бастап, мейрамханадағы үстелге дейін. Мысалы, Гарри Поттер әлеміне арналған ең үлкен жабық саябақ — The Making of Harry Potter немесе әйгілі Shibuya Sky бақылау алаңы. Барлығына алдын ала орын алып қойған абзал — әйтпесе ең қызықты сәттерден құр қалуыңыз мүмкін.
Қажет болған жағдайда ақша айырбастап алыңыз
Валютаны алдын ала, өз қалаңызда айырбастап алыңыз — көбіне доллар немесе еуроны таңдап жатады, себебі кейбір елдердің ұлттық валютасы біздегі айырбастау орындарында бола бермейді. Қолма-қол ақша — әрдайым көмекке келетін құрал, әсіресе карта өтпейтін жерлерде. Көптеген саяхатшы жалпы бюджеттің шамамен 10%-ын қолма-қол ақшаға айырбастап алуға кеңес береді — бұл алғашқы 1–2 күнге жетеді. Қалған соманы барған елдегі жергілікті айырбастау орындарында ауыстыруға болады — кейде бұл тиімдірек шығуы мүмкін.
Рейске қалай дайындаламыз?
Әуежайға ертерек барыңыз — халықаралық рейстерге 2–3 сағат, ал ішкі рейстерге 1–2 сағат бұрын келген дұрыс. Ішке кірген соң, ұшу кестесінен өз рейсіңізді қарап, тіркеу орнының нөмірін анықтап, сол жаққа бет алыңыз.
Рейске тіркелуді онлайн немесе әуежайда жасауға болады. Мүмкіндік болса, онлайн тіркеліп қойған жөн — осылайша өзіңізге ыңғайлы орынды таңдап ала аласыз. Егер жүк тапсырмай, тек қол жүгін алып жүрсеңіз, әуежайдағы тіркеу бөліміне соқпай-ақ, бірден тексеру аймағына өте аласыз — бұл уақытты үнемдеуге көмектеседі.
Әуе компаниясының ерекшеліктерін ескеріңіз: мысалы, еуропалық лоукостерлер әуежайда тіркеу немесе жолаушыларды қатар отырғызу үшін қосымша ақы талап етуі мүмкін.
Тіркеуден өткеннен кейін төлқұжат бақылауы, қауіпсіздік тексеруі және дьюти-фри аймағы болады. Осыдан соң ұшу залына өтесіз. Бағыт көрсеткіштер мен таблоларды бақылап отырыңыз — олар қайда бару керегін көрсетіп тұрады. Кейбір әуежайларда ұшу гейтіне дейінгі арақашықтық алыс болуы мүмкін, сол себепті ішкі автобус немесе пойыз қажет болуы да ықтимал.
Әуежайда рейсіңізді күтіп отырғанда ұшақтағы уақытты қызықты өткізу үшін фильм, кітап немесе музыка жүктеп алыңыз. Жолға мойын жастығын, ылғалдандырғыш крем, тіске басар жеңіл тағам мен су алып шыққаныңыз дұрыс.
iPhone-да жақсы бір лайфхак бар — орнатылып қойған табиғи дыбыстар офлайн жұмыс істейді: Параметрлер > Арнайы мүмкіндіктер > Аудиовизуализация > Фондық дыбыстар (қосып қойыңыз). Мұнда мұхиттың шуылы, жаңбырдың сыбдыры, от лаулауы сияқты дыбыстар бар.
Баратын елде байланысқа шығу үшін eSIM, роуминг қосыңыз немесе әуежайдан жергілікті SIM-картаеы сатып алыңыз. Алдын ала мына қосымшаларды жүктеп алған дұрыс: офлайн карталар (мысалы, maps.me), аударма қосымшасы, жергілікті такси қызметі, және VPN — әсіресе Қытай үшін маңызды, себебі ол жақта таныс әлеуметтік желілер мен мессенджерлер жұмыс істемейді.
Тұратын орныңыздың атауы мен мекенжайын сақтап қойыңыз және қоныстану уақыты қаншада басталатынын тексеруді ұмытпаңыз.
Ұшып келдіңіз. Әрі қарай не істейсіз?
Егер сіз алдын ала трансферге тапсырыс берген болсаңыз, жүргізуші сізді әуежайдан шыға берісте қарсы алады. Егер трансфер болмаса, қоғамдық көлікке мінуге болады. Әдетте әуежайдағы такси қымбатқа шығады, сондықтан жергілікті такси қызметтерінің қосымшаларын алдын ала қарап, бағаларды салыстырып алыңыз.
Әуежайда ақпараттық кеңес беру орындары бар — ондағы қызметкерлер қалаға қалай жетуге болатынын түсіндіріп, көмектеседі.
Қонақүйге немесе пәтерге жеткен соң, душқа түсіп, жақсылап тамақтаныңыз. Картадан жақын маңдағы қызықты орындарды қарап шығыңыз, біраз жаяу қыдырып, жаңа қаланың тынысын сезініп көріңіз. Асықпаңыз — бәріне біртіндеп бейімделіңіз.
Ал әрі қарай — суретке түсіріңіз, телефонда күнделік жүргізіңіз, билет пен түбіртектерді сақтаңыз, жақындарыңызға ашық хат жолдаңыз. Бұл — сіздің алғашқы сапарыңыз. Ол міндетті түрде есте қалатыны сөзсіз!
FAQ
Лоукостер, чартер және тұрақты рейс дегеніміз не?
Ұшудың бірнеше түрі және әртүрлі әуе компаниялары бар. Ең алдымен, қай әуежайға келіп, қай әуежайдан ұшатыныңызды міндетті түрде тексеріп алыңыз — бір қалада бірнеше әуежай болуы мүмкін және олар әдетте қаланың әр бөлігіне орналасқан.
Тұрақты рейстер — ірі әуе компанияларының кесте бойынша ұшатын рейстері. Мұндай рейстер жолаушы үшін сенімдірек: егер рейс кешіксе немесе өзгерсе, әуе компаниясы жауап береді және кей жағдайда өтемақы төлеуі мүмкін. Әдетте мұндай рейстер үлкен қалаларға ұшады.
Лоукостерлер — билет бағасы ең арзан, бюджеттік әуе компаниялары. Олар қосымша қызметтер арқылы үнемдейді: багаж, тамақ және орын таңдау билеттің құнына кірмейді және ақысы бөлек төленеді. Өзге де ерекшеліктері бар — олар туралы лоукостерлерге арналған жеке нұсқаулықта айтып бердік.
Чартерлік рейстер — оларды әуекомпания емес, туроператорлар ұйымдастырады. Билеттер бірден берілмейді, ұшуға бірер күн қалғанда жіберіледі. Ұшу күні, уақыты және тіпті әуежай өзгеруі мүмкін, кідірістер де жиі болады. Чартерлер әдетте курортты бағыттарға немесе сирек баратын қалаларға ұшады.
Ауысып отыру мен байланыстырудың қандай айырмашылығы бар?
Ең жайлы нұсқа — тікелей рейс. Бірақ жиі жағдайда ұшақ ауыстыруға тура келеді.
Байланыстыру — барлық рейс бір броньда рәсімделген. Сіз бірден барлық рейске тіркелесіз, әдетте бәрі бір әуе компаниясына тиесілі болады. Мұндай жағдайда кешігу секілді барлық мәселені әуе компаниясы өз мойнына алады.
Ауысып отыру — әр рейсті бөлек брондайсыз, келесі рейске қайта тіркеуден өту керек. Бұл көбінесе бірнеше әуе компаниясымен ұшқанда немесе билеттерді бөлек алғанда болады.
Уақыт бойынша: ауысып отыру кезінде толық қайта тіркелу қажет, ал байланыстыру кезінде тек тексеруден және (егер ел ауысса) төлқұжат бақылауынан өтесіз. Ауысып отыруға 2–3 сағат уақыт керек болуы мүмкін. Егер ол ұзаққа созылса (5–10 сағат және одан көп), қалаға шығып серуендеуге болады — тек визаға қатысты талаптарды алдын ала тексеріп алыңыз.
Багаж немесе қол жүгі — қайсын таңдаймыз?
Әр әуе компаниясының багаж бен қол жүгі салмағы мен өлшеміне қойылатын талаптары әртүрлі. Бұл қызмет көрсету класына — бизнес не эконом — байланысты болады. Билет сатып алу кезінде жүк тасымалдау ережелерін мұқият қарап шығыңыз.
Багажды тіркеу кезінде өткізіп кетесіз, ал қол жүгін өзіңізбен бірге ұшақ салонына алып кіресіз. Тіркеу кезінде әуежай қызметкерлері қол жүгіне салуға тыйым салынған заттар жайлы ескертіп отырады.
Сондай-ақ, әр елде белгілі бір тауарларды әкелуге немесе шығаруға шектеу қойылуы мүмкін. Мысалы, БАӘ-ге алкоголь мен дәрі-дәрмекке қатаң қарайды. Ал Тайландта электронды темекі құрылғыларын алып өтуге тыйым салынған — бұл ережені бұзсаңыз, айыппұл төлеп, тіпті түрмеге де түсуіңіз мүмкін.
